Vượt gian khó để giữ trường, giữ trò
Dưới chân dãy Trường Sơn hùng vĩ, nơi từng là căn cứ địa vững chắc trong những năm tháng kháng chiến ác liệt, hôm nay vang lên những âm thanh rất khác: tiếng trống trường, tiếng đọc bài, tiếng cười nói rộn ràng của học sinh. Trên vùng đất Hương Khê – điểm nối giữa miền núi phía Tây và đồng bằng phía Đông Hà Tĩnh, một ngôi trường đặc biệt đang âm thầm gieo những hạt giống tri thức cho con em đồng bào dân tộc thiểu số.
Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh, tiền thân là Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Hương Khê, được thành lập từ năm 1996. Gần 30 năm qua, ngôi trường này không chỉ là nơi dạy chữ, mà còn là ngôi nhà chung của hàng nghìn học sinh đến từ nhiều dân tộc, nhiều vùng miền khác nhau trên dải đất miền núi Hà Tĩnh.
Tập thể sư phạm Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh.
Những ngày đầu thành lập, nhà trường đối mặt với muôn vàn khó khăn. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học thiếu thốn, khuôn viên chật hẹp, sân chơi bãi tập còn hạn chế. Học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, lần đầu xa nhà, chưa quen với nếp sinh hoạt tập thể trong môi trường nội trú. Những năm gần đây quy mô tuyển sinh đầu vào của nhà trường bị thu hẹp, đội ngũ giáo viên thiếu và chưa đồng bộ, thừa giáo viên bậc THCS nhưng lại thiếu giáo viên bậc THPT…
Trong bối cảnh ấy, tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường đã chọn một con đường không dễ: lấy tình thương bù đắp thiếu thốn, lấy kiên trì vượt qua gian khó. Ngoài dạy học, thầy cô còn kiêm nhiệm vai trò người cha, người mẹ, người anh, người chị, từng bước rèn cho học sinh kỹ năng sinh hoạt, kỹ năng sống, cách hòa nhập trong môi trường đa văn hóa.
Sau mỗi dịp lễ Tết, giáo viên Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh lại vượt hàng chục km vào bản vận động học sinh trở lại trường.
“Giáo dục ở đây không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà còn là giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, giúp các em tự tin, tự lập và biết yêu thương, đoàn kết”, thầy Đặng Bá Hải – Phó Hiệu trưởng phụ trách nhà trường chia sẻ.
Hơn một thập kỷ gắn bó với mái trường nội trú, cô giáo Trần Thị Lê Na xem nơi đây như ngôi nhà thứ hai của mình. Trải qua biến cố lớn khi người chồng thân yêu qua đời vì bạo bệnh, cô một mình gánh vác gia đình nhưng vẫn bền bỉ đứng lớp, lặng thầm chăm chút cho học trò từ bữa ăn, giấc ngủ đến từng niềm vui, nỗi buồn của học trò vùng cao.
Giáo viên Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh luôn nỗ lực, đổi mới phương pháp truyền đạt kiến thức tốt nhất đến học trò.
“Muốn dạy được các em, trước hết phải hiểu và thương các em”, cô nói giản dị. Với cô, người thầy không chỉ nghiêm khắc trên bục giảng mà còn phải đủ bao dung để làm chỗ dựa tinh thần cho học sinh xa nhà.
Giữ bản sắc giữa dòng chảy hội nhập
Điểm đặc biệt ở Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh là cách làm giáo dục giàu tính trải nghiệm. Trong một tiết Ngữ văn, lớp học bỗng trở thành sân khấu. Học sinh hóa thân vào nhân vật văn học, diễn lại tác phẩm bằng cảm xúc của chính mình. Những rào cản về ngôn ngữ, sự rụt rè thường thấy ở học sinh dân tộc thiểu số dần được xóa bỏ.
Không chỉ với Ngữ văn, môn Giáo dục kinh tế và pháp luật cũng được “đổi gió” bằng hình thức phiên tòa giả định. Không khí trang nghiêm, có chủ tọa, luật sư, bị cáo, lời buộc tội, lời bào chữa… khiến tiết học trở nên sống động như đời thực. Qua đó, học sinh không chỉ hiểu luật mà còn học cách tôn trọng pháp luật, rèn tư duy phản biện và bản lĩnh trước đám đông.
“Các em thay đổi rất rõ. Từ nhút nhát, tự ti sang mạnh dạn, chủ động và tự tin hơn”, cô giáo trực tiếp tổ chức tiết học chia sẻ.
Nhà trường thường xuyên động viên, khen thưởng các thầy cô giáo đạt thành tích tốt trong giảng dạy.
Trong dòng chảy mạnh mẽ của hội nhập, văn hóa truyền thống ở nhiều vùng dân tộc thiểu số đứng trước nguy cơ phai nhạt. Nhận thức rõ điều đó, nhà trường kiên trì nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc cho học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa: ngày hội văn hóa các dân tộc, tuần lễ trang phục truyền thống, thi đấu trò chơi dân gian…
Học sinh không chỉ học về văn hóa trong sách vở, mà được sống cùng văn hóa, tự thiết kế trang phục, làm nhạc cụ, tìm hiểu tiếng nói, chữ viết và phong tục của chính dân tộc mình. Những hoạt động ấy giúp các em hiểu rằng, giữ gìn bản sắc không chỉ là trách nhiệm, mà còn là niềm tự hào.
Học sinh Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh tự tin trình diễn trang phục truyền thống dân tộc.
Từ quan điểm mỗi học sinh đều có thể chơi một nhạc cụ, năm học 2025–2026, nhà trường chỉ đạo thành lập Câu lạc bộ Âm nhạc, hướng dẫn toàn bộ học sinh sử dụng sáo recorder; đến nay 100% các em đều biết thổi những bài nhạc cơ bản. Trên nền tảng ấy, sang học kỳ II của năm học này, nhà trường sẽ tổ chức dạy học sinh của nhà trường biết chơi kèn phím.
Giữa dòng chảy hội nhập, Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh vẫn luôn quan tâm, giữ bản sắc của các dân tộc đối với học sinh.
Gần 30 năm qua, nhà trường đã có gần 1.600 học sinh THCS và gần 300 học sinh THPT tốt nghiệp, 42,5% học sinh dân tộc thiểu số đậu đại học (trong đó có 12 em đậu trên 27 điểm); có 2 học sinh dân tộc Chứt đầu tiên bước vào giảng đường, 3 học sinh được vinh danh học sinh dân tộc thiểu số tiêu biểu toàn quốc, 1 em dự Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn quốc. Đặc biệt, 11 học sinh dân tộc thiểu số đã được kết nạp Đảng, trở thành nguồn cán bộ trẻ cho tương lai.
Em Nguyễn Tiến Mạnh, học sinh lớp 10, người dân tộc Lào, sinh ra trong gia đình cận nghèo, là một trong những gương mặt tiêu biểu. Học giỏi, năng nổ trong hoạt động Đoàn, Mạnh nuôi ước mơ trở thành giáo viên để trở về phục vụ quê hương.
Giữa đại ngàn Trường Sơn, Trường THCS & THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh vẫn ngày ngày bền bỉ giữ lửa tri thức. Từ những lớp học giản dị ấy, những ước mơ đang lớn lên, lặng lẽ nhưng bền bỉ, như chính con người nơi miền sơn cước này.
In bài viết
