Nâng cấp y tế cơ sở, tiến tới miễn viện phí toàn dân

Chính sách miễn viện phí gắn chặt với bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân

Chia sẻ với phóng viên Lao Động, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế) Trần Thị Trang cho biết: Chính sách miễn viện phí toàn dân phải dựa trên nền tảng trụ cột là bảo hiểm y tế, đồng thời thực hiện có lộ trình. Nhà nước và quỹ bảo hiểm y tế sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt là trẻ em, người thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người yếu thế, đối tượng chính sách xã hội. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần.

"Chính sách miễn viện phí vẫn phải gắn chặt với bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân, mọi người đều tham gia bảo hiểm y tế để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khỏe đỡ người yếu, cùng với hỗ trợ của ngân sách Nhà nước" - bà Trang nói.

Việc miễn viện phí toàn dân sẽ cần một nguồn lực tài chính lớn. Bà Trang lấy ví dụ: Riêng việc khám sức khỏe định kỳ miễn phí ít nhất 1 lần mỗi năm cho toàn dân, với chi phí trung bình khoảng 300.000 đồng/lần, sẽ cần thêm khoảng 25.000 tỉ đồng mỗi năm cho khoảng 84 triệu dân - là các đối tượng chưa được hưởng chính sách theo quy định của pháp luật lao động (khoảng 16 triệu lao động hiện được người sử dụng lao động chi trả).
Các chương trình sàng lọc, phát hiện sớm một số bệnh phổ biến, gói dịch vụ y tế cơ bản do trạm y tế thực hiện cũng cần bổ sung kinh phí. Do đó sẽ cần tính đến khả năng của quỹ bảo hiểm y tế, ngân sách Nhà nước để xác định các bệnh nào cần sàng lọc, dịch vụ y tế nào được đưa vào miễn phí theo lộ trình và đối tượng ưu tiên, bảo đảm khả năng cân đối, tính khả thi.

Để cân đối, Nhà nước sẽ kết hợp nhiều nguồn lực, từ ngân sách Nhà nước, quỹ bảo hiểm y tế và huy động nguồn xã hội hóa. Đặc biệt, cần xem xét trích nguồn thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu, bia, nước ngọt, vừa có tác dụng phòng bệnh, vừa tạo nguồn lực cho miễn viện phí.

Để thực hiện chính sách miễn viện phí, bên cạnh bổ sung từ ngân sách Nhà nước, việc tăng dần mức đóng bảo hiểm y tế theo lộ trình là cần thiết.

Mục tiêu giảm chi phí y tế từ tiền túi người dân

Theo lộ trình, người dân được khám sức khỏe định kỳ miễn phí mỗi năm 1 lần tại trạm y tế xã với các chỉ số xét nghiệm cơ bản, X-quang tim-phổi, siêu âm ổ bụng... Việc này có thể triển khai ngay từ năm 2026. Được sàng lọc sớm và quản lý bệnh tật theo vòng đời, từ khi còn trong bụng mẹ đến khi về già.

Cùng với đó, người dân sẽ được lập hồ sơ sức khỏe, theo dõi và sàng lọc một số bệnh lý theo yếu tố nguy cơ.

Mục tiêu phấn đấu đến năm 2035, người dân được quỹ bảo hiểm y tế thanh toán 100% phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế tại cấp khám, chữa bệnh ban đầu, cơ sở đăng ký khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế ban đầu thuộc cấp khám, chữa bệnh cơ bản. 100% y tế cơ sở có đủ năng lực thực hiện hiệu quả chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Bà Trang cho biết, hiện nay, tại Việt Nam, tỉ lệ chi trực tiếp từ tiền túi của hộ gia đình cho việc khám chữa bệnh còn cao, chiếm khoảng 40% chi phí y tế (trung bình tỉ lệ này ở Thái Lan: 12%, một số quốc gia khác trong khu vực chiếm khoảng 15-17%…). Vì thế, mục tiêu đến năm 2035 cần giảm tỉ lệ chi tiền túi của người dân Việt Nam xuống ít nhất là bằng mức trung bình của Thái Lan hoặc bằng các nước trong khu vực.

Để thực hiện được những điều trên, theo bà Trang, cần phải nâng cấp toàn diện y tế cơ sở, từ chức năng nhiệm vụ, mô hình tổ chức, nhân lực đến trang thiết bị, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, phải có đủ bác sĩ để khám, chữa bệnh ngoại trú, chỉ định xét nghiệm, cận lâm sàng, theo dõi và quản lý bệnh mạn tính.

Bên cạnh đó, cần phát triển mạng lưới bác sĩ gia đình, tăng cường đào tạo, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại cơ sở, bảo đảm người dân được tiếp cận dịch vụ y tế thuận tiện, chất lượng, bình đẳng. Mỗi năm cần tăng cường bác sĩ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế xã. Ngân sách Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ hằng tháng vượt trội về thu nhập để thu hút và “giữ chân” nhân lực, bác sĩ làm việc tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng và một số lĩnh vực, đối tượng ưu tiên.

“Chúng tôi không đặt mục tiêu "miễn phí tuyệt đối" mà hướng đến giảm tối đa chi phí tiền túi của người dân, tăng độ bao phủ bảo hiểm y tế, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau", bà Trang nói.