Những con chữ 'nở' muộn ở Tu Mơ Rông

Từ nương rẫy đến trang vở

Chiều buông dần trên dãy Ngọc Linh, những vệt nắng cuối ngày rút khỏi mái nhà sàn ở thôn Ngọc Leang (Tu Mơ Rông, Quảng Ngãi). Khi bản làng còn lãng đãng sương, anh A Thủi đã ăn vội bữa cơm, giục vợ dọn dẹp cho kịp buổi học.

Bước chân quen lối nương rẫy, nhưng tối đến, người đàn ông 45 tuổi lại cẩn thận lần theo con dốc đất hun hút để đến lớp xóa mù chữ, nơi anh lần đầu tiên trong đời biết viết tên mình.

Lớp học nhỏ nằm trong khuôn viên Trường Tiểu học Kim Đồng, do cô giáo trẻ Y Diệu Hiến trực tiếp phụ trách. Năm học 2024 – 2025 là năm đầu tiên cô được giao nhiệm vụ dạy xóa mù cho người lớn trong thôn.

Bao nhiêu bỡ ngỡ, lo lắng ùa đến khi cô hiểu rằng dạy trẻ em đã khó, dạy người lớn lại càng nhiều thử thách. Học viên quen với nương rẫy, công việc lam lũ khiến họ mệt nhoài, việc tiếp thu kiến thức vì thế cũng chậm hơn.

Có hôm, lớp thưa hẳn vì nhiều người bận mùa vụ. Lại có những buổi, học viên nam đến lớp trong trạng thái còn hơi men khiến không khí học tập chùng xuống.

“Ban đầu, tôi lo lắm vì lần đầu tiên đứng lớp dạy cho học viên lớn tuổi. Tôi phải học hỏi, nhờ đồng nghiệp đi trước hỗ trợ. Nghĩ đến mục đích của lớp học là để bà con biết chữ, cuộc sống bớt thiệt thòi nên tôi tự nhủ không được bỏ cuộc. Mỗi ngày, tôi cố gắng thêm một chút, và bà con cũng chăm chỉ tiếp thu hơn”, cô Y Diệu Hiến trải lòng.

Lớp của cô Hiến có 24 học viên, đủ mọi độ tuổi, người mới ngoài đôi mươi, người đã bước qua tuổi 50. Họ học vào tối thứ Ba và thứ Tư hằng tuần, đều đặn từ dịp hè đến nay.

Ngày đầu tiên đến lớp, có người còn nhớ đôi nét chữ nhưng đã quên cách ghép vần, nhiều người hoàn toàn chưa biết viết. Cô Hiến phải kiên trì từng chút một, từ cách cầm bút, đánh vần, đến việc rèn nền nếp đi học đúng giờ và… không uống rượu trước khi vào lớp.

Sau vài buổi, nhờ sự động viên nhẹ nhàng và quyết tâm của chính học viên, những người từng mang hơi rượu đến lớp đã dần đổi thay.

Trong số đó, anh A Thủi là người tiến bộ nhanh nhất. Trước đây, tối đến anh thường tụ tập với mấy người bạn uống rượu. Nhưng từ ngày đi học, thói quen ấy dần mất.

“Biết chữ, tự nhiên thấy mình khác trước. Làm gì cũng tự tin hơn”, anh Thủi cười nói.

Chỉ hai tuần sau buổi học đầu tiên, anh đã viết được tên mình. Cầm cuốn vở có nét chữ còn nguệch ngoạc, anh mang về khoe vợ. Với anh, đó là “một chiến công”.

Những bước chân tìm đến ánh chữ

Không chỉ anh Thủi, 24 học viên của lớp giờ đều biết đọc, biết viết. Với cô Diệu Hiến, đó là niềm vui lớn nhất trong năm đầu tiên gắn bó với công tác xóa mù chữ.

“Khi bà con biết chữ, cuộc sống sẽ đổi thay. Họ có thể tự đọc thông tin, ký tên, xem giấy tờ… Kinh tế và nhận thức cũng theo đó mà tốt lên”, cô Diệu Hiến chia sẻ.

Có những buổi tối, lớp học nhỏ của cô Diệu Hiến vang lên tiếng ê a xen lẫn cả tiếng trẻ con bi bô. Một vài nữ học viên không thể gửi con ở nhà nên địu theo bé đến lớp. Đứa trẻ nằm gọn sau lưng mẹ, thỉnh thoảng cựa mình rồi ngủ thiếp đi giữa tiếng đọc chữ của mọi người. Những khi con quấy khóc, người mẹ lại bối rối xin phép bước ra ngoài dỗ dành.

“Có con nhỏ mà vẫn cố gắng đi học, tôi thương lắm. Chỉ cần họ không bỏ cuộc, chữ nghĩa rồi cũng sẽ đến”, cô Hiến nói.

Giữa những tháng ngày lặng lẽ gieo chữ, cô giáo trẻ cũng nhận lại kỷ niệm đáng nhớ. Đặc biệt là dịp 20/11 vừa rồi. Hôm ấy, một nữ học viên người Xơ Đăng mang đến bông hồng tự trồng sau vườn.

Chị chỉ nói khẽ: “Chúc mừng cô giáo 20/11”, rồi lặng lẽ trở về chỗ ngồi. Khoảnh khắc ấy khiến cô Hiến nghẹn ngào.

“Học viên nhớ đến mình đã là món quà vô cùng to lớn. Không cần hoa, không cần quà, chỉ cần họ chăm đi học, vậy là tôi thấy nghề này thật ý nghĩa”, cô Diệu Hiến tâm sự.

Công tác xóa mù chữ ở Tu Mơ Rông còn nhiều vất vả. Đường sá xa xôi, đời sống người dân còn khó khăn khiến việc duy trì sĩ số luôn là thử thách. Nhưng chính những câu chuyện của anh A Thủi, của người phụ nữ mang bông hồng tặng cô giáo, hay ánh mắt vui mừng của bà con khi đọc được dòng chữ đầu tiên… là động lực để những giáo viên như cô Diệu Hiến bền bỉ tiếp tục hành trình.