Xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử để mạng xã hội 'nhân văn hơn'

Xây dựng chuẩn mực ứng xử trên không gian mạng

Sáng ngày 22/10, tại trụ sở Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, (Bộ VHTT&DL) diễn ra hội thảo lấy ý kiến đối với dự thảo Bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng. Hội thảo do Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình chủ trì, với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các bộ, ngành và cơ quan liên quan.

Hoạt động được triển khai theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025, để hoàn thiện nội dung chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ VHTT&DL Lê Hải Bình nhấn mạnh, cuộc trao đổi chuyên môn giữa các cơ quan quản lý, báo chí, chuyên gia hôm nay còn là dịp để những người Việt Nam có trách nhiệm cùng suy ngẫm về tương lai của đất nước trong kỷ nguyên số.

Theo Thứ trưởng Bộ VHTT&DL, tác động của không gian mạng hiện diện trong mọi mặt đời sống, từ nhận thức, cảm xúc đến hành vi ứng xử của mỗi người; và ảnh hưởng của không gian mạng sẽ còn lại rất lâu dài, đặc biệt với thế hệ tương lai.

Thứ trưởng Bộ VHTT&DL nhận định, trong một ngày, mỗi cá nhân đều chịu tác động từ một số nguồn chính. Đó là giao tiếp trực tiếp, thông tin trên mạng và năng lượng cảm xúc lan tỏa qua những kênh này. Với giới trẻ, mạng Internet đang dần trở thành môi trường định hình tư duy, giá trị và nhân cách. Vì thế, việc xây dựng chuẩn mực cho không gian mạng là công việc rất khó, nhưng cần thiết. Sự tham gia, góp ý thẳng thắn của các cơ quan, chuyên gia và người dùng chính là đóng góp thiết thực cho một xã hội tốt đẹp hơn. 

“Giữa không gian thật và không gian mạng luôn có sự giao thoa. Cái gì diễn ra ở nơi này cũng sẽ tác động đến nơi kia”, Thứ trưởng Bộ VHTT&DL nhận định; đồng thời kêu gọi các đại biểu trao đổi cởi mở, góp ý trực tiếp cho dự thảo quy tắc ứng xử đang được hoàn thiện.

Hướng tới môi trường số an toàn, lành mạnh và nhân văn

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Thanh Huyền - Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), đã trình bày Dự thảo Bộ Quy tắc ứng xử văn hóa trên không gian mạng, nhằm xây dựng một môi trường mạng lành mạnh, an toàn, tôn trọng các giá trị văn hóa Việt Nam.

Theo bà Huyền, Bộ Quy tắc được xây dựng với ba mục tiêu chính: Định hướng hành vi của tổ chức, cá nhân theo chuẩn mực văn hóa, đạo đức và pháp luật Việt Nam; thúc đẩy hình thành không gian mạng nhân văn, lan tỏa giá trị tích cực, sáng tạo, mang bản sắc dân tộc; nâng cao trách nhiệm người dùng, tăng tính minh bạch của các tổ chức, doanh nghiệp và hỗ trợ cơ quan quản lý trong công tác giám sát, xử lý vi phạm.

Dự thảo quy định phạm vi điều chỉnh là các hành vi của tổ chức, cá nhân khi tham gia hoạt động trên không gian mạng, áp dụng cho năm nhóm đối tượng gồm cá nhân; cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội, nền tảng số trong và ngoài nước; nhà cung cấp dịch vụ Internet; cùng các cơ quan báo chí, đài phát thanh, truyền hình và các công ty truyền thông, quảng cáo, tổ chức nghệ thuật biểu diễn.

Về quy tắc ứng xử chung, Bộ Quy tắc yêu cầu tuân thủ pháp luật, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức, cá nhân; chịu trách nhiệm về hành vi ứng xử trên mạng; đề cao tinh thần văn minh, lịch sự, giữ gìn bản sắc văn hóa và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Đối với cá nhân, dự thảo khuyến khích người dùng tìm hiểu và tuân thủ pháp luật, sử dụng họ tên thật, ngôn từ văn minh, đúng mực; không lan truyền tin giả, tin sai sự thật hay nội dung kích động bạo lực, thù hận, phân biệt đối xử.

Người dùng cần tôn trọng quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân của người khác và có trách nhiệm thông báo với cơ quan chức năng khi phát hiện nội dung vi phạm. Các cá nhân có ảnh hưởng trên mạng được đề nghị gương mẫu, lan tỏa nội dung tích cực, có giá trị nhân văn, không lợi dụng sự nổi tiếng để trục lợi hay quảng cáo sai lệch.

Với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, Bộ Quy tắc yêu cầu sử dụng chính danh, đảm bảo thông tin minh bạch, đúng sự thật; gương mẫu trong ngôn từ, tôn trọng quyền riêng tư của đối tác, người dùng; đồng thời lan tỏa nội dung sáng tạo, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam. Các tổ chức này cũng được khuyến khích phối hợp với cơ quan quản lý để tuyên truyền, giáo dục nhận thức về văn hóa ứng xử trên mạng.

Đối với các nền tảng số, mạng xã hội trong và ngoài nước, dự thảo quy định trách nhiệm tuân thủ pháp luật Việt Nam, công khai điều khoản sử dụng dịch vụ, chủ động ngăn chặn hành vi lừa đảo, phát tán tin giả, quảng cáo vi phạm; triển khai các giải pháp bảo vệ trẻ em và cung cấp công cụ báo cáo vi phạm dễ sử dụng cho người dùng.

Các nhà cung cấp dịch vụ Internet cần trang bị công cụ lọc, cảnh báo nội dung vi phạm, tuân thủ quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân và phối hợp cùng trường học, tổ chức xã hội trong giáo dục kỹ năng số, kỹ năng ứng xử trên mạng.

Riêng với các cơ quan báo chí, đài phát thanh, truyền hình, cùng các công ty truyền thông, quảng cáo, tổ chức nghệ thuật biểu diễn, Bộ Quy tắc định hướng vai trò tiên phong trong việc lan tỏa giá trị tích cực, định hướng dư luận, phê phán hành vi vi phạm, đồng thời chủ động xác minh, phản bác tin giả. Các đơn vị này được khuyến nghị cân nhắc hợp tác, đưa tin về những người có ảnh hưởng vi phạm pháp luật, nhằm giữ gìn sự trong sạch và tính chuẩn mực của môi trường văn hóa trực tuyến.

Bộ Quy tắc được kỳ vọng trở thành khung định hướng hành vi ứng xử trên không gian mạng, góp phần hình thành một môi trường số nhân văn, an toàn, nơi các giá trị tốt đẹp của văn hóa Việt Nam được bảo tồn và lan tỏa.