Thực thi EVFTA, kim ngạch thương mại Việt Nam - Pháp hướng đến 15 tỷ USD

Hiệp định EVFTA có hiệu lực với Việt Nam từ 1/8/2020 mở ra cơ hội lớn để thúc đẩy tăng trưởng thương mại giữa Việt Nam - Pháp. Liên quan đến nội dung này, ông Vũ Anh Sơn - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Pháp đã có những chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương về những tác động tích cực của EVFTA đến thương mại Việt Nam - Pháp sau 5 năm Hiệp định EVFTA có hiệu lực:

Thương mại Việt Nam - Pháp hướng tới mục tiêu 15 tỷ USD

- Việc thực thi EVFTA trong 5 năm qua tác động như thế nào tới quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Pháp?

Tham tán Vũ Anh Sơn: 5 năm sau khi Hiệp định EVFTA chính thức có hiệu lực, quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Pháp không chỉ ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng về quy mô mà còn thể hiện khả năng chống chịu và thích ứng mạnh mẽ trước những đứt gãy chưa từng có của chuỗi cung ứng toàn cầu.

EVFTA đã chứng tỏ vai trò là một khuôn khổ hợp tác vững chắc, là đòn bẩy chiến lược giúp doanh nghiệp hai nước không chỉ vượt qua thách thức mà còn củng cố và làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đối tác kinh tế. Cụ thể:

Về trao đổi thương mại: Hiệp định EVFTA có hiệu lực năm 2020 đã tiếp thêm đà cho thương mại song phương, dù thời điểm đó chịu tác động tiêu cực nặng nề từ đại dịch Covid-19. Năm 2020, kim ngạch Việt Nam - Pháp vẫn duy trì khoảng 6,1 tỷ USD, giảm nhẹ 3% so với năm trước.

Giai đoạn 2021 - 2024 chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường với kim ngạch xuất khẩu tăng từ 6,1 tỷ lên 7,5 tỷ USD, tương đương mức tăng khoảng 23% so với đầu giai đoạn và đã vượt qua đỉnh trước dịch (6,5 tỷ USD năm 2019).

EVFTA không chỉ mang lại lợi ích về thuế quan mà còn thúc đẩy cải cách về quy tắc xuất xứ, nâng cao chất lượng quản lý hàng hóa, mở rộng tiếp cận các dịch vụ logistics, tài chính và bảo hiểm. Nhờ đó, các mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, nông - thủy sản... ngày càng được đón nhận rộng rãi tại Pháp, từ đó tạo đà lan tỏa thuận lợi sang các thị trường EU khác.

Trong giai đoạn tới, nhờ lực đẩy của EVFTA, kim ngạch song phương được kỳ vọng duy trì tăng trưởng kép 6 - 7% mỗi năm, với mục tiêu mới 12 - 15 tỷ USD hai chiều. Sự kết hợp giữa tầm nhìn toàn diện và sức mạnh thị trường sẽ tạo cú hích cho chu kỳ hợp tác bền vững, đem lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp và người tiêu dùng hai nước.

Về thu hút đầu tư: EVFTA không chỉ là hiệp định tự do thương mại mà còn bao gồm các cam kết về bảo hộ đầu tư, đối xử quốc gia (national treatment) và tối huệ quốc (MFN). Những cơ chế này giảm thiểu rủi ro chính sách, cải thiện tính minh bạch và củng cố niềm tin cho nhà đầu tư Pháp nói riêng và EU nói chung.

Tính đến tháng 4/2025, Pháp là nhà đầu tư lớn thứ ba trong các nước EU tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký đạt 3,8 tỷ USD. Dòng vốn này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Dòng vốn Pháp tập trung vào các mũi nhọn: sản xuất cơ khí chính xác, năng lượng tái tạo, môi trường, dược phẩm, nông sản công nghệ cao. Sự hiện diện của những tập đoàn như Schneider Electric, Pernod Ricard, Boehringer Ingelheim... đã nâng tầm năng lực quản trị, chất lượng sản phẩm Việt, giúp doanh nghiệp nội địa tiếp cận thị trường châu Âu với tiêu chuẩn khắt khe.

EVFTA không chỉ là một hiệp định về thuế quan. Các cam kết mạnh mẽ về quy tắc xuất xứ, sở hữu trí tuệ, lao động và phát triển bền vững đã thúc đẩy Việt Nam cải cách thể chế, minh bạch hóa môi trường kinh doanh. Điều này tạo ra một khuôn khổ pháp lý ổn định và dễ dự đoán, giúp củng cố niềm tin của các doanh nghiệp Pháp khi đầu tư và thiết lập quan hệ đối tác lâu dài tại Việt Nam.

5 năm thực thi EVFTA đã chứng kiến một bước chuyển mình mạnh mẽ trong quan hệ thương mại Việt Nam - Pháp. Hiệp định không chỉ là một cú hích về kinh tế, thể hiện qua những con số tăng trưởng ấn tượng, mà quan trọng hơn, nó đã đóng vai trò là một nhân tố ổn định chiến lược.

Trong một thế giới đầy biến động, EVFTA đã giúp xây dựng một chuỗi cung ứng Việt - Pháp linh hoạt, có khả năng chống chịu cao, củng cố vị thế của Việt Nam là một đối tác thương mại tin cậy và không thể thiếu của Pháp tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Đây là nền tảng vững chắc để hai nước tiếp tục đưa hợp tác kinh tế - thương mại lên một tầm cao mới trong những năm tiếp theo.

Xuất khẩu máy móc, linh kiện chiếm tỷ trọng lớn sang Pháp, EU

- Vâng, tác động từ EVFTA đến thương mại, đầu tư giữa hai nước Việt Nam - Pháp đã thấy rõ. Nhưng đi vào cụ thể từng ngành hàng, theo ông, đâu là những ngành, lĩnh vực đang tận dụng tốt cơ hội từ EVFTA tại Pháp?

Tham tán Vũ Anh Sơn: Việc thực thi Hiệp định EVFTA đã tạo ra một sân chơi mới với nhiều lợi thế cho hàng hóa Việt Nam tại Pháp.

Với ngành hàng dệt may, da giày: Trước khi có EVFTA, dệt may và da giày là những mặt hàng chịu mức thuế nhập khẩu vào EU khá cao. Việc xóa bỏ dần thuế quan theo lộ trình của Hiệp định đã ngay lập tức tạo ra một lợi thế cạnh tranh khổng lồ về giá cho các sản phẩm Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam vốn đã là một trong những trung tâm sản xuất dệt may và da giày hàng đầu thế giới. Các doanh nghiệp trong ngành có kinh nghiệm, quy mô và khả năng đáp ứng các đơn hàng lớn, giúp họ nhanh chóng nắm bắt cơ hội khi rào cản thuế quan được gỡ bỏ.

Ngoài ra, các thương hiệu bán lẻ và thời trang lớn của Pháp và châu Âu, như Decathlon, đã và đang hưởng lợi lớn từ việc giảm và xóa bỏ thuế quan đối với các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, thúc đẩy họ gia tăng đơn hàng.

Với hàng nông sản và thủy sản: Nhóm ngành này đã chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục và là minh chứng rõ nét nhất cho khả năng thâm nhập vào các phân khúc khó tính của thị trường. EVFTA đã xóa bỏ rào cản thuế quan cho nhiều mặt hàng nông, thủy sản chủ lực như cà phê, hạt điều, rau quả và đặc biệt là tôm, cá tra.

Theo dữ liệu từ Eurostat, kim ngạch nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp của EU từ Việt Nam đã tăng từ 2,1 tỷ EUR năm 2020 lên hơn 3,8 tỷ EUR vào năm 2024.

Câu chuyện thành công của gạo Việt Nam là một ví dụ điển hình. Nhờ các nỗ lực xúc tiến thương mại và tận dụng hạn ngạch miễn thuế, gạo Việt Nam đã thành công thâm nhập vào các hệ thống siêu thị lớn của Pháp như Carrefour và Leclerc, tạo dựng được hình ảnh sản phẩm chất lượng cao trong mắt người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tiên phong trong việc đầu tư vào quy trình sản xuất, chế biến và truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn GlobalG.A.P., ASC đã vượt qua được các rào cản kỹ thuật (TBT) và vệ sinh an toàn thực phẩm (SPS) khắt khe của EU.

Với ngành điện tử, máy móc và linh kiện: Dù ít được nhắc đến như dệt may hay nông sản, đây lại là nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất và thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam đã trở thành một trung tâm sản xuất và lắp ráp điện tử quan trọng cho thế giới, với sự hiện diện của các tập đoàn lớn.

Các sản phẩm như điện thoại, máy tính và linh kiện điện tử chiếm tỷ trọng lớn trong xuất khẩu sang Pháp và EU. Các công ty công nghệ châu Âu, trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, đã tích cực dịch chuyển và tăng cường tìm nguồn cung ứng từ Việt Nam. EVFTA, với các cam kết về thuận lợi hóa thương mại và bảo hộ đầu tư, đã củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm đến an toàn và đáng tin cậy.

- Việt Nam nên tập trung vào chính sách gì để tận dụng tốt hơn các hiệp định thương mại thế hệ mới như EVFTA, CPTPP cũng như nâng cao vai trò trong chuỗi giá trị khu vực, thưa ông?

Tham tán Vũ Anh Sơn: Mặc dù kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường FTA, đặc biệt là EU tăng trưởng ấn tượng, nhưng tốc độ tăng trưởng này vẫn thấp hơn so với mức tăng trưởng nhập khẩu chung của EU và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường khác.

Điều này cho thấy lợi thế từ việc giảm thuế quan chưa được chuyển hóa thành lợi thế cạnh tranh thị phần một cách trọn vẹn. Rào cản lớn nhất chính là “khoảng trống tận dụng ưu đãi”, với tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan từ EVFTA còn ở mức khiêm tốn. Nguyên nhân sâu xa nằm ở các rào cản kỹ thuật, phi thuế quan, quy tắc xuất xứ hay năng lực nội tại như phân tích phía trên.

Để vượt qua những thách thức này và vươn lên trong chuỗi giá trị, Việt Nam cần một cuộc cải cách mang tính cấu trúc, tập trung vào ba trụ cột chiến lược: Xây dựng năng lực công nghiệp nội địa vững mạnh; Hiện đại hóa cơ sở hạ tầng logistics và kỹ thuật số; Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, hai xu hướng định hình tương lai: quá trình chuyển đổi xanh và các quy định mới của EU. Ví dụ như Thỏa thuận Xanh châu Âu, với Cơ chế Điều chỉnh Carbon qua Biên giới (CBAM) và Chỉ thị về Thẩm định Bền vững Doanh nghiệp (CSDDD) không chỉ là rào cản thương mại mà còn là một cuộc tái định hình cơ bản các quy tắc cạnh tranh toàn cầu, chuyển trọng tâm từ chi phí sang tính bền vững.

Đây vừa là thách thức lớn, vừa là cơ hội có một không hai. Việt Nam có thể biến thách thức này thành lợi thế đi đầu bằng cách kết hợp chiến lược việc thực thi Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) với việc đáp ứng các tiêu chuẩn của CBAM và CSDDD.

Việc chủ động “xanh hóa” các ngành công nghiệp xuất khẩu không chỉ giúp tuân thủ quy định mà còn tạo ra một lợi thế cạnh tranh bền vững, giúp sản phẩm Việt Nam chiếm lĩnh các phân khúc thị trường cao cấp.

- Xin cảm ơn ông!

Theo số liệu sơ bộ từ Cục Thống kê Việt Nam, chỉ trong vòng chưa đầy 5 năm, từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2025, kim ngạch thương mại song phương đã đạt 298 tỷ USD.

Con số này chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên (815 tỷ USD) trong hơn 30 năm hợp tác giao thương kể từ 1995 - một minh chứng rõ ràng cho vai trò xúc tác của EVFTA trong việc mở rộng thị trường và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác kinh tế song phương.

Kết quả này đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU tại ASEAN và đối tác lớn thứ 16 trên toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu đa dạng từ điện tử, dệt may, nội thất cho đến nông sản.