Đề xuất Ngân hàng Nhà nước chịu trách nhiệm về cho vay lãi suất 0%

Trong phiên họp sáng nay, 29/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Cần quy định chặt chẽ trách nhiệm của tổ chức tín dụng, cán bộ ngân hàng

Phát biểu thảo luận, đại biểu Phạm Văn Hòa - Đoàn Đồng Tháp ủng hộ việc cho vay, nhưng nhấn mạnh “vay thì phải trả và vay thì phải có tài sản đảm bảo. Dù trong bất cứ trường hợp nào giữa khách hàng và các tổ chức tín dụng đã có hợp đồng thỏa thuận về tài sản đảm bảo thì khi sự việc xảy ra, nếu khách hàng không đủ điều kiện trả lãi và vốn cho ngân hàng thì có quyền phát mãi tài sản”.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp). Ảnh: QH

Đại biểu Phạm Văn Hoà cho rằng, dù trong bất cứ trường hợp nào cũng ưu tiên cho các tổ chức tín dụng về thực hiện tài sản đảm bảo của khách hàng đối với các trường hợp vay.

Ngoài nội dung trên, đại biểu còn đề nghị bổ sung quy định, nếu tổ chức tín dụng, cán bộ tín dụng có tiêu cực thì phải xử lý nghiêm theo quy định.

Theo đại biểu, thời gian qua đã có trường hợp tài sản đảm bảo, tài sản thế chấp giá trị chỉ có 1 tỉ đồng nhưng cán bộ ngân hàng, tổ chức tín dụng cho vay đến 1,5 tỉ đồng. Khi có vấn đề xảy ra, phát mại tài sản chỉ thu lại về được 1 tỉ đồng. Do vậy phải quy định chặt chẽ trách nhiệm của tổ chức tín dụng, cán bộ ngân hàng.

Về thẩm quyền cho vay đặc biệt với lãi suất 0% và không có tài sản đảm bảo, đại biểu thống nhất theo dự thảo luật giao quyền này từ Thủ tướng Chính phủ cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước để đảm bảo mục tiêu phân cấp, phân quyền.

"Khi đó Ngân hàng Nhà nước sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất 0%"- ông Hòa nhấn mạnh.

Toàn cảnh phiên họp sáng 29/5

“Do đây là vấn đề rất lớn (vừa qua khi có sự việc xảy ra thì Ngân sách nhà nước phải bỏ tiền ra để đảm bảo an toàn cho hệ thống) nên phải quy định những điều kiện cụ thể để cho vay. Bởi hiện nay vẫn có một số tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại đang trong diện kiểm soát đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước. Phải kiểm soát, phòng ngừa, tránh việc những đối tượng này ỷ lại vào ngân sách nhà nước, không để tình trạng "có tiền thì xài, hết thì nhà nước phải bỏ ra" - đại biểu nói.

Kiểm soát chặt cho vay đặc biệt

Cho ý kiến về thẩm quyền cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước, đại biểu Trần Thị Thu Đông - Đoàn Bạc Liêu cho rằng, quy định này có ưu điểm cho phép Ngân hàng Nhà nước quyết định nhanh chóng trong các tình huống rủi ro hệ thống hoặc khủng hoảng thanh khoản.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Đoàn Bạc Liêu). Ảnh: QH

Tuy vậy, quy định này cũng có nhược điểm là khi việc cho vay không có tài sản đảm bảo với lãi suất 0% thì vấn đề rủi ro chưa có cơ chế kiểm soát và minh bạch.

Từ phân tích trên, đại biểu đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật yêu cầu Ngân hàng Nhà nước phải báo cáo định kỳ với Chính phủ, Quốc hội về các khoản cho vay đặc biệt, các đối tượng vay, số tiền, thời hạn, kết quả. Bên cạnh đó, cần quy định rõ ràng tiêu chí đối tượng được hưởng vay đặc biệt, tránh bị lạm dụng để cứu những tổ chức tín dụng yếu kém không đủ điều kiện.

Về quyền thu giữ tài sản đảm bảo, đại biểu Trần Thị Thu Đông nhận định, dự thảo Luật đã khẳng định quyền thu giữ trên cơ sở thỏa thuận hợp đồng, tôn trọng tự do dân sự, song, hiện đang thiếu cơ chế giám sát khi thu giữ. Do vậy, đại biểu đề nghị có sự giám sát, chứng kiến của đại diện chính quyền địa phương và cơ quan tư pháp trong trường hợp thu giữ tài sản có tranh chấp.

Giải trình trước Quốc hội về các nội dung đại biểu nêu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, về điều chỉnh thẩm quyền cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo, lãi suất 0%, theo Luật sửa đổi năm 2024, thẩm quyền cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo và lãi suất 0% sẽ được giao cho Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, trong thực tiễn, với sự phát triển của công nghệ và các tổ chức tín dụng, cùng với việc rút tiền của người dân không chỉ thông qua ngân hàng mà còn có các hình thức khác nên cần phải được xem xét và điều chỉnh kịp thời.

Thống đốc chia sẻ, việc cho vay không tài sản đảm bảo và lãi suất 0% cũng không phải là trường hợp thường xuyên, liên tục. Khi các tổ chức tín dụng cần thiết phải đưa vào giai đoạn can thiệp, thì mới đưa vào diện vay đặc biệt này. Tài sản đảm bảo của tổ chức tín dụng chủ yếu là các hồ sơ tín dụng của khách hàng hoặc các tài sản có giá, thanh khoản cao như trái phiếu chính phủ…

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng. Ảnh: QH

Về các tiêu chuẩn, điều kiện cho vay đặc biệt, trong thực tế, tình hình hoạt động của các ngân hàng khác nhau. Thống đốc dẫn chứng, chẳng hạn việc sự cố rút tiền hàng loạt xảy ra, nhiều khi không phải do yếu kém của tổ chức tín dụng mà do nhiều yếu tố khách quan như tin đồn, sự cố công nghệ…

Do đó, các tiêu chuẩn, điều kiện cho vay đặc biệt cũng cần được xem xét linh hoạt, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.