Xác định cơ chế đặc thù với nhà ở xã hội

Lựa chọn nhà đầu tư không qua đấu thầu

Bộ Xây dựng lý giải trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội (NƠXH) đã được triển khai với quy mô 593.428 căn, trong đó có: 103 dự án dự án hoàn thành với quy mô 66.755 căn; 137 dự án dự án đã khởi công xây dựng với quy mô 114.618 căn; 415 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 412.055 căn.

Như vậy, việc đầu tư, phát triển NƠXH còn chậm, thiếu nguồn cung NƠXH (mới đạt khoảng 35,6% mục tiêu của Đề án đặt ra đến năm 2025 là 428.000 căn), nguyên nhân chủ yếu do công tác đấu thầu để lựa chọn Chủ đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về nhà ở sẽ phải thực hiện các thủ tục hành chính và mất nhiều thời gian, từ 6 tháng đến 12 tháng.

Theo quy định tại Điều 84 Luật Nhà ở 2023, trường hợp có 2 nhà đầu tư trở lên quan tâm thì phải thực hiện lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật thì dự án NƠXH được miễn tiền sử dụng đất, Nhà nước quy định tỉ lệ lợi nhuận định mức của nhà đầu tư, Nhà nước duyệt giá thành xây dựng, duyệt thẩm định giá bán và phê duyệt đối tượng được mua NƠXH.

Bộ Xây dựng cũng đưa ra thực tế là trong trường hợp dự án NƠXH đã có quy hoạch xây dựng được duyệt, đã có chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở và được đưa và danh mục, kế hoạch sử dụng đất của địa phương thì thời gian thực hiện theo tuần tự từ bước chấp thuận chủ trương đầu tư đến khi lựa chọn, ký kết được hợp đồng dự án với nhà đầu tư là khoảng gần 300 ngày.

Tại một số địa phương như TP Hồ Chí Minh, trong trường hợp triển khai linh hoạt các thủ tục song song và áp dụng thời gian thực hiện tối thiểu theo quy định thì tổng thời gian thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp mời quan tâm có từ 2 nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu cũng là trên 200 ngày.

Bộ xây dựng nhận định: “Việc đấu thầu chỉ làm kéo dài thời gian thực hiện dự án mà không đem lại hiệu quả kinh tế, xã hội, thậm chí là gây lãng phí nguồn lực đất đai do chậm được đưa vào sử dụng”.

Chính vì vậy, Bộ Xây dựng đề xuất thí điểm UBND cấp tỉnh giao chủ đầu tư dự án NƠXH không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trên cơ sở đề xuất của cơ quan chuyên môn là Sở Xây dựng.

Bộ Quốc phòng, Bộ Công an giao chủ đầu tư xây dựng dự án nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân không qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án nhà ở cho lực lượng vũ trang.

Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam được giao chủ đầu tư dự án NƠXH bằng nguồn tài chính Công đoàn không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Đánh giá tác động của đề xuất này, Bộ Xây dựng cho rằng, sẽ tăng cường nguồn lực cho phát triển NƠXH, thu hút hơn nữa các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng NƠXH, tăng nguồn cung NƠXH và không phát sinh thủ tục hành chính, ngược lại, giải pháp này sẽ làm giảm chi phí thủ tục hành chính, thời gian thực hiện thủ tục hành chính khi thực hiện đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NƠXH.

Doanh nghiệp được thuê nhà ở xã hội cho người lao động ở

Tại Khoản 7 Điều 78 Luật Nhà ở 2023 chỉ quy định doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được thuê nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp để cho cá nhân là người lao động trong doanh nghiệp, tổ chức của mình thuê lại mà chưa cho phép các doanh nghiệp, tổ chức trên được thuê NƠXH cho người lao động của mình để ở.

Hiện, nhiều người lao động trong khu công nghiệp không có khả năng NƠXH, không đủ tiền để thuê các căn hộ chung cư thương mại với giá cao… nên người lao động phải thuê nhà trọ do người dân xây dựng tự phát là những dãy phòng cấp bốn diện tích mỗi phòng chỉ rộng khoảng 9-10m2, thiếu nước sạch, môi trường ô nhiễm, giá thuê trọ cao, không có hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật kèm theo dẫn đến không đảm bảo chất lượng sống của người lao động.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong khu công nghiệp mong muốn được thuê NƠXH để chủ động về chỗ ở cho người lao động của mình thì không thuộc đối tượng được thuê NƠXH.

Đây được cho là “điểm nghẽn” khiến cho việc phát triển ồ ạt các khu nhà trọ kém chất lượng sẽ phát sinh nhiều tệ nạn gây mất trật tự xã hội, ảnh hưởng đến quá trình tham gia sản xuất của người lao động.

Vì vậy, Bộ Xây dựng đề xuất: Doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã các tổ chức trong khu công nghiệp được thuê NƠXH của các chủ đầu tư để cho cá nhân là người lao động của mình để ở. Giải pháp này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp các tổ chức trong khu công nghiệp chăm lo chỗ ở cho cá nhân là người lao động của mình, đảm bảo an toàn trật tự xã hội, không phát triển các khu nhà trọ kém chất lượng.