Nhiều năm qua, kim ngạch xuất khẩu vào EU đều có mức tăng trưởng cao. Để chinh phục thị trường EU và được hưởng ưu đãi thuế quan theo Hiệp định EVFTA, hàng xuất khẩu của Việt Nam ngoài đáp ứng các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hoá, còn phải vượt qua những rào cản kỹ thuật khác về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm cũng như các Đạo luật mang tính xã hội khác.

Doanh nghiệp hưởng nhiều ưu đãi từ EVFTA

EU là thị trường truyền thống của ngành da giày và thời gian qua đã được hưởng những lợi thế lớn từ thị trường này, như GSP về thuế ưu đãi hải quan và ngành da giày đã tận dụng rất tốt. Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho biết, tăng trưởng xuất khẩu hàng năm của sản phẩm dày dép vào thị trường EU luôn đạt trên 10%. Đặc biệt khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành, đặc biệt là giày thể thao tăng với số lượng lớn và được hưởng ưu đãi thuế quan 5% ngay lập tức.

“Ngoài ra, mặt hàng giày mũ da xuất khẩu vào EU có lộ trình giảm thuế 7 năm, đến hiện tại dòng thuế của mặt hàng này cũng đã giảm còn 3,5% - 4%. Trong vòng vài năm tới, khi toàn bộ thuế ưu đãi bằng 0, các mặt hàng giày dép xuất khẩu vào thị trường EU sẽ luôn giữ được lợi thế lớn”, bà Xuân thông tin.

Tương tự như da giày, các sản phẩm dệt may Việt Nam xuất khẩu cũng đang xếp thứ 4, thứ 5 về thị phần cung cấp cho EU, tỷ trọng nhập khẩu vào khoảng 5% nhu cầu nhập khẩu ngoại khối của EU. Sản phẩm dệt may của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường EU hiện đang đứng thứ 2 sau thị trường Mỹ. Mỗi năm, sản phẩm may mặc xuất khẩu vào EU khoảng 10% - 12% như năm 2024, xuất khẩu dệt may vào EU tương ứng 5 - 6 tỷ USD, trên tổng kim ngạch 44 tỷ USD.

Ông Hoàng Mạnh Cầm, Chánh Văn phòng HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (VINATEX) cho biết, mặc dù kim ngạch xuất khẩu dệt may vào EU không lớn bằng thị trường Mỹ, nhưng EU luôn là thị trường mục tiêu và rất quan trọng khi EU và Việt Nam có chung EVFTA. Đây chính là “bệ phóng” cho tất cả mặt hàng xuất khẩu, không chỉ riêng dệt may hay da giày.

“Khách hàng EU đều là những khách hàng tiềm năng và đặc biệt là các thương hiệu thời trang lớn đều tập trung nhiều tại EU, có tiềm lực về khả năng phân phối và tiêu thụ rất lớn. Bên cạnh đó, quy mô thị trường khu vực EU bao gồm 27 quốc gia có tiềm năng tiêu thụ rất lớn, nên cho dù chịu nhiều ảnh hưởng của dịch Covid-19 cũng như các xung đột địa chính trị khiến nội lực có suy giảm, nhưng vẫn luôn được đánh giá là thị trường giàu tiềm năng. Hơn nữa, EU có tính đa dạng về thời tiết giúp việc tiêu thụ sản phẩm thêm phần đặc sắc và phong phú về chủng loại sản phẩm, chính vì thế các DN xuất khẩu cần phải duy trì thị phần cũng như mối quan hệ chặt chẽ với các đối tác EU trong thời gian tới”, ông Cầm khuyến nghị.

Chủ động đáp ứng quy định là lợi thế

Hiện nay, tất cả các khách hàng lớn và mang thương hiệu nổi tiếng toàn cầu đều có những quy định riêng của nhãn hàng, bên cạnh những quy định của các thị trường nhập khẩu. Do đó, để có thể xuất khẩu thành công vào EU, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Lefaso cho rằng, DN không có cách nào khác, buộc phải tuân thủ và đáp ứng tất cả các điều kiện, tiêu chuẩn do thị trường và khách hàng đặt ra.

Điều này đã thể hiện rất rõ qua các bộ quy tắc ứng xử, khi các khách hàng đến từng nhà máy sản xuất của DN cung cấp để đánh giá thực tế trước khi rót đơn hàng. Quá trình này sẽ được lặp đi lặp lại hàng năm, không chỉ riêng 1 lần nên các nhà máy gia công, sản xuất thường xuyên phải thực hiện báo cáo quy trình, thao tác đối với khách hàng xuất khẩu từ EU.

“Trước đây các nhà máy thường rất thụ động, không đi tìm kiếm, tìm hiểu thông tin về thị trường xuất khẩu gồm các quy tắc, quy chế mới được đặt ra. Nhưng nay các nhà máy đã chủ động hơn, ngoài việc tuân thủ các yêu cầu của khách hàng, các nhà máy đã tham gia nhiều hoạt đáp ứng các tiêu chuẩn, chứng nhận, chứng chỉ mới từ phía EU. Các DN đã chủ động mời các bên thứ 3 vào kiểm chứng, tạo lập hồ sơ năng lực để họ có thể giới thiệu đến các khách hàng về năng lực, tính tuân thủ của DN khi triển khai các đơn hàng. Điều này vừa quảng bá cho DN, lại tạo thuận lợi cho khách hàng khi có nhu cầu tìm đối tác cung cấp”, bà Xuân dẫn chứng.

Có phần lạc quan hơn với những quy định mới từ phía thị trường EU, ông Nguyễn Mạnh Cầm cho rằng, các DN trong nước hiện nay hấu hết đã tuân thủ các quy định lao động khá tiên tiến trong Bộ Luật Lao động của Việt Nam. Nếu các DN đáp ứng tốt các quy định trong Bộ Luật này, đương nhiên các quy định về thẩm định chuỗi cung ứng của EU sẽ cơ bản được đáp ứng, điều quan trọng là DN phải có chuẩn bị sẵn sàng cho sự tuân thủ.

“Ưu tiên cần thiết đối với mỗi đơn hàng khi khách hàng yêu cầu thẩm định tính tuân thủ về quy định, các DN đều phải sẵn sàng để đáp ứng. Điều này cũng đòi hỏi DN có sự cập nhật thông tin thị trường thường xuyên, liên tục để nắm bắt các quy định mới giúp cho việc tuân thủ quy định trở nên chủ động và dễ dàng hơn. Nếu các DN đang tuân thủ tốt các quy định về Bộ Luật Lao động và các pháp luật chuyên ngành liên quan đến Việt Nam, hoàn toàn có thể yên tâm đáp ứng tốt các quy định hiện tại và cả sắp tới của thị trường EU”, ông Cầm tin tưởng.