Quyết tâm xóa tái mù chữ, xây dựng xã hội học tập bền vững

Giữ vững phổ cập giáo dục sau sáp nhập

Xã Lai Đồng (tỉnh Phú Thọ) được thành lập trên cơ sở sáp nhập 4 xã: Lai Đồng, Tân Sơn, Kiệt Sơn và Đồng Sơn của huyện Tân Sơn cũ. Đây là địa bàn miền núi có diện tích tự nhiên 108,676 km², dân số 16.229 người. Đáng chú ý, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tới 94,06% (15.266 người), tạo nên đặc thù trong công tác giáo dục và đào tạo. Toàn xã hiện có 3.503 hộ, trong đó 529 hộ nghèo (15,1%) và 208 hộ cận nghèo (5,9%). Điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều khó khăn, song giáo dục vẫn luôn được quan tâm hàng đầu.

Trên địa bàn xã hiện có 12 trường học từ mầm non đến THCS, trong đó có 2 trường phổ thông dân tộc bán trú (một tiểu học, một THCS). Tổng số lớp, nhóm đạt 118, với 2.859 học sinh. Đây là một quy mô khá ổn định so với đặc thù miền núi. Đáng chú ý, 12/12 trường đã được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, trong đó một số trường đang chuẩn bị công nhận lại vào cuối năm 2025.

Đội ngũ giáo dục của xã gồm 268 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên. Trong đó, có 30 cán bộ quản lý, 223 giáo viên và 15 nhân viên. Tỷ lệ đạt chuẩn về trình độ đào tạo đạt tới 99,6% (252 người), trong đó có 105 người trên chuẩn (41,5%). Tuy nhiên, toàn xã vẫn còn thiếu 14 giáo viên (4 mầm non, 4 tiểu học, 6 THCS) và 17 nhân viên so với định mức của Bộ GD&ĐT. Đây là một thách thức không nhỏ, nhất là khi chương trình giáo dục phổ thông 2018 đòi hỏi giáo viên phải có sự đổi mới mạnh mẽ trong phương pháp.

Cơ sở vật chất các trường học cơ bản được đảm bảo. Toàn xã có 118 phòng học, trong đó 97,4% kiên cố; 34 phòng bộ môn được trang bị thiết bị dạy học; 100% lớp thực hiện Chương trình GDPT 2018 được trang bị tivi, máy chiếu. Tuy nhiên, tại một số điểm trường lẻ, phòng học bộ môn còn thiếu, nhiều thiết bị xuống cấp, đặc biệt là thiếu phòng bán trú cho học sinh ở trường bán trú mới thành lập.

Trong công tác tuyển sinh, các trường tiểu học và THCS đều đã hoàn thành kế hoạch, đạt 100% chỉ tiêu giao. Một điểm sáng là 100% học sinh đã được trang bị đầy đủ sách giáo khoa và đồ dùng học tập cho năm học mới, nhờ sự chuẩn bị chủ động của nhà trường, phụ huynh và sự chỉ đạo sát sao của UBND xã.

Có thể thấy, sau sáp nhập, Lai Đồng đã duy trì ổn định nền tảng giáo dục, vừa đảm bảo cơ sở vật chất, vừa huy động sự chung tay của phụ huynh và toàn xã hội. Phương châm “học thật, thi thật, thành tích thật” đã được thấm nhuần và triển khai rộng khắp, tạo tiền đề vững chắc cho những bước đi tiếp theo trong công tác phổ cập và xóa mù chữ.

Xóa tái mù chữ, xây dựng xã hội học tập bền vững

Bên cạnh việc giữ vững kết quả phổ cập, xã Lai Đồng đang dành ưu tiên hàng đầu cho công tác xóa mù chữ (XMC). Hiện trên địa bàn còn 31 người tái mù chữ, chủ yếu tập trung ở các thôn vùng sâu, vùng xa, trong đó có nhiều người cao tuổi. Đây được xem là “khoảng trống” cần nhanh chóng được lấp đầy để bảo đảm chuẩn xóa mù chữ mức độ 2.

UBND xã đã thành lập Ban Chỉ đạo Xây dựng xã hội học tập và Phổ cập giáo dục, xóa mù chữ giai đoạn 2025-2030, do Phó Chủ tịch UBND xã làm Trưởng ban. Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ tham mưu, tổ chức triển khai các kế hoạch, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể như Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân… để huy động sức mạnh tổng hợp trong cộng đồng.

Theo kế hoạch, công tác XMC tại Lai Đồng được chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn 1 đang được triển khai trong năm 2025, tập trung vào đối tượng trong độ tuổi 15–60, đặc biệt ưu tiên nhóm 15–35 tuổi tại các vùng đặc biệt khó khăn. Giai đoạn 2 dự kiến hoàn thành vào năm 2026, với mục tiêu không chỉ xóa mù mà còn hạn chế tái mù, tạo nền tảng để người dân duy trì khả năng đọc, viết và áp dụng vào cuộc sống hằng ngày.

Để đạt mục tiêu này, UBND xã đã chỉ đạo phòng Văn hóa – Xã hội và các trường học tổ chức điều tra, nhập liệu dữ liệu PCGD–XMC, đảm bảo liên thông và chính xác. Các trường được yêu cầu rà soát toàn bộ tiêu chuẩn phổ cập theo cấp học, đồng thời xây dựng kế hoạch cụ thể để tổ chức lớp XMC tại chỗ, phù hợp điều kiện thực tế của người dân. Việc dạy học được triển khai linh hoạt, vừa tranh thủ đội ngũ giáo viên đang công tác, vừa huy động giáo viên hợp đồng, thậm chí mời tình nguyện viên có trình độ tham gia giảng dạy.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi thì khó khăn vẫn còn không ít tại xã Lai Đồng. Nguyên nhân chủ yếu do địa bàn xã rộng, dân cư sinh sống không tập trung, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phòng học bộ môn còn chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu giảng dạy và học tập. Kinh phí dành cho mua sắm sách, đồ dùng dạy học và trang thiết bị thư viện mầm non còn hạn chế,.. điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục trên địa bàn.

Để tháo gỡ, UBND xã đã có nhiều kiến nghị với các cấp để có giải pháp phù hợp với thực tiễn vùng miền núi, đặc biệt là quy định về điểm trường lẻ và cách tính định mức giáo viên.