Hợp tác kinh tế Việt Nam - Lào: Động lực từ thương mại biên giới

Thương mại song phương tăng trưởng cao nhất trong 10 năm qua

Thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, hai nước Việt Nam và Lào có chung đường biên giới, có ưu thế thuận tiện giao thông, cũng như gần gũi về văn hóa và tiêu dùng.

Hai nước có chung đường biên giới dài hơn 2.300 km, đi qua địa giới hành chính của nhiều tỉnh, thành phố của mỗi bên, là khu vực có tiềm năng phát triển, có vị trí chiến lược trên tuyến Hành lang kinh tế Đông - Tây. Với những lợi thế nêu trên cùng mối quan hệ “hữu nghị vĩ đại - đoàn kết đặc biệt - hợp tác toàn diện”, hai nước Việt Nam và Lào đã cùng nhau xây dựng một nền tảng hợp tác kinh tế, thương mại ngày càng sâu rộng.

Từ năm 2022 đến 9 tháng năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa song phương Lào - Việt Nam đạt 7,95 tỷ USD. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Lào đạt 2,8 tỷ USD và kim ngạch xuất khẩu từ Lào sang Việt Nam đạt 5,1 tỷ USD. Kim ngạch thương mại song phương trung bình đạt 1,8 tỷ USD/năm.

Đáng chú ý, năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt 2,25 tỷ USD, tăng 38% so với năm 2023. Đây là dấu mốc quan trọng khi lần đầu tiên xuất nhập khẩu giữa hai nước đạt mốc 2 tỷ USD và đạt kỷ lục 2,25 tỷ USD - mức cao nhất từ trước đến nay.

Trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch thương mại song phương đạt 2,36 tỷ USD, tăng 57% so với cùng kỳ năm trước và là mức cao nhất trong 10 năm qua. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Lào trong kỳ đạt 884 triệu USD, tăng 79% so với mức 491 triệu USD tại cùng kỳ năm trước, kim ngạch xuất khẩu từ Lào sang Việt Nam cũng tăng 45%, lên đến hơn 1,47 tỷ USD.

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Lào sang Việt Nam là: ngô, quặng, khoáng sản khác, gỗ và sản phẩm gỗ, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, cao su, phân bón các loại, than các loại... Mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang Lào là máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác, hàng rau quả, xơ và sợi dệt các loại, thức ăn gia súc, phương tiện vận tải khác và phụ tùng...

Đạt được những kết quả tích cực trên, Bí thư thứ nhất Thương vụ Việt Nam tại Lào Hồ Đức Dũng cho biết, quan hệ hai nước được củng cố, thắt chặt thông qua việc duy trì trao đổi đoàn (khoảng hơn 175 đoàn năm 2024); trong 7 tháng 2025 2 bên tiếp tục thúc đẩy trao đổi các đoàn cấp cao, trong đó nổi bật có các đoàn: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thăm Lào và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 47 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Lào từ ngày 9-10/1/2025; Chủ tịch nước Lương Cường thăm chính thức Lào vào 24-25/4/2025; Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng thăm, làm việc tại Lào vào tháng 7/2025.

Động lực tăng trưởng đến từ thương mại biên giới

Đáng chú ý, Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, một trong những động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế giữa hai nước Việt Nam - Lào đó là hoạt động thương mại biên giới, trong đó động lực lớn đến từ Hiệp định Thương mại biên giới giữa Chính phủ hai nước Việt Nam - Lào được ký kết vào tháng 6/2025.

Trong 10 năm triển khai, doanh nghiệp, địa phương hai nước đã tận dụng tốt những ưu đãi thuế quan, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và phát triển bền vững khu vực biên giới giữa hai nước.

Thống kê của đơn vị này cũng cho biết, hoạt động xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới Việt Nam - Lào duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định, kim ngạch thương mại hai chiều tăng từ khoảng 1,1 tỷ USD năm 2015 lên mức kỷ lục 2,25 tỷ USD năm 2024, tăng gấp đôi sau một thập kỷ thực hiện Hiệp định.

Nhiều cặp cửa khẩu trọng điểm như Cầu Treo (Hà Tĩnh) - Nậm Phao (Bô Ly Khăm Xay), Lao Bảo (Quảng Trị) - Đen Sạ Vẳn (Sạ Vẳn Nạ Khệt), Nam Giang (thành phố Đà Nẵng) - Đắc Tà Oóc (SêKông), Tây Trang (Điện Biên) - Pang hok (Phongsaly) đã trở thành đầu mối giao thương quan trọng, đóng góp lớn cho tổng kim ngạch thương mại song phương.

Không dừng lại ở đó, thông qua việc triển khai hiệu quả Hiệp định, hệ thống chợ biên giới, khu kinh tế cửa khẩu được quan tâm đầu tư, nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại, dịch vụ và trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới. Công tác phối hợp giữa các bộ, ngành và địa phương hai nước trong quản lý, kiểm soát hàng hóa, phương tiện và cư dân biên giới được duy trì chặt chẽ, đồng bộ và hiệu quả hơn.

“Kết quả triển khai Thương mại biên giới Việt Nam - Lào trong giai đoạn 2015 - 2025 đã góp phần thúc đẩy thương mại song phương phát triển thực chất, tạo việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống của cư dân biên giới, đồng thời thắt chặt hơn nữa quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào” - Cục Xuất nhập khẩu nhận định.

Dấu ấn từ hợp tác địa phương

Từ thực tiễn, Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào cũng đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương của các tỉnh có chung đường biên giới giáp ranh. Như với tỉnh Điện Biên, kim ngạch xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh có xu hướng tăng qua các năm, hoạt động xúc tiến thương mại ngày càng rõ nét và có hiệu quả.

Thời gian qua, tỉnh Điện Biên tích cực phối hợp với các tỉnh biên giới của Lào (tỉnh Phông Sa Lỳ, tỉnh Luông Pha Băng) trong việc nâng cấp cửa khẩu, lối mở trên tuyến biên giới giữa hai bên: Lối mở Nậm Đích (Việt Nam) - Huổi Hịa (Lào) đã được hai bên công bố khai trương và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 15/5/2023.

Văn phòng đại diện Công Thương của tỉnh Điện Biên tại Lào và Văn phòng Đại diện Công Thương và Du lịch tỉnh Luông Pha Băng tại Điện Biên đã tích cực làm cầu nối cho các doanh nghiệp của hai bên liên kết hoạt động. Các văn phòng đại diện hoạt động hiệu quả, làm đầu mối cho các doanh nghiệp của hai bên tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại; tuyên truyền, quảng bá, vận động các doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động buôn bán trao đổi thương mại qua biên giới.

Hay như với Sơn La, đến nay Sơn La có quan hệ hợp tác toàn diện với 9/18 tỉnh của Lào, gồm: Hủa Phăn, Luông Pha Băng, Bò Kẹo, U Đôm Xay, Phông Sa Lỳ, Luông Nặm Thà, Xay Nhạ Bu Ly, Xiêng Khoảng, Xay Sổm Bun. Tỉnh Sơn La đang duy trì tốt mối quan hệ hữu nghị giữa tỉnh Sơn La và các tỉnh Bắc Lào và đã có nhiều hoạt động ngoại giao, giao lưu, trao đổi thông tin trên các lĩnh vực về văn hóa, kinh tế, thương mại, dịch vụ, giáo dục,… một số hoạt động hỗ trợ đầu tư, hợp tác trong phát triển thương mại đang dần hình thành và có nhiều kết quả tốt đẹp.

Thông qua hoạt động thương mại dịch vụ từng bước thực hiện có hiệu quả chính sách xã hội ở khu vực biên giới, xoá đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, văn hoá, ổn định an ninh chính trị. Quan hệ giữa các cấp chính quyền, các lực lượng chức năng trên biên giới, cửa khẩu tỉnh Sơn La với các tỉnh Hủa Phăn, Luông Pha Bang được duy trì, củng cố và phát triển.

Tại các cửa khẩu, công tác kiểm soát xuất nhập cảnh cơ bản duy trì được nề nếp, công tác phối hợp quản lý cửa khẩu được tăng cường và có hiệu quả; Cải cách thủ tục hành chính tiếp tục được đẩy mạnh tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại biên giới.

Tương tự, tại tỉnh Thanh Hóa, trong thời gian qua, việc áp dụng những ưu đãi từ Hiệp định Thương mại song phương Việt Nam - Lào và Hiệp định Thương mại biên giới Việt Nam - Lào đã góp phần thúc đẩy mạnh mẽ thương mại hàng hoá, dịch vụ cũng như phát triển kết nối chặt chẽ kinh tế giữa hai nước nói chung và giữa hai tỉnh Thanh Hoá và tỉnh Hủa Phăn nói riêng. Theo đó, kim ngạch xuất nhập khẩu, số lượng phương tiện xuất nhập cảnh tăng đồng thời mặt hàng xuất nhập khẩu có chiều hướng phong phú đa dạng hơn.

Như vậy, từ một Hiệp định được ký kết cách đây 10 năm, đặt nền tảng pháp lý cho việc hình thành một khu vực kinh tế biên giới năng động, với những ưu đãi đặc thù về thuế, thương mại, đầu tư và vận chuyển hàng hóa. Đến nay, Hiệp định đã trở thành cơ chế đối thoại thường niên, đóng vai trò kết nối - kiến tạo cho một không gian kinh tế biên giới phát triển năng động và bền vững giữa hai nước.

Để triển khai hiệu quả Hiệp định, những năm qua, hai nước Việt Nam - Lào đã thường xuyên tổ chức các kỳ Hội nghị hợp tác thương mại biên giới Việt - Lào. Trên hành trình hơn 60 năm vun đắp mối quan hệ “hữu nghị vĩ đại - đoàn kết đặc biệt - hợp tác toàn diện”, hai nước Việt Nam và Lào đã cùng nhau xây dựng một nền tảng hợp tác kinh tế, thương mại ngày càng sâu rộng. Trong đó, Hội nghị hợp tác phát triển thương mại biên giới Việt Nam - Lào được tổ chức định kỳ luân phiên tại các tỉnh có chung đường biên giới đã trở thành một cơ chế đối thoại quan trọng để cùng nhau rà soát, tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy giao thương và kiến tạo các hành lang kinh tế mới.

Tiếp nối các kỳ Hội nghị trước, chiều 7/11/2025, tại Quảng Ninh, Bộ Công Thương hai nước Việt Nam - Lào sẽ phối hợp tổ chức Hội nghị hợp tác thương mại biên giới Việt - Lào lần thứ XIII nhằm mục tiêu rà soát các điều khoản, kịp thời lắng nghe, giải đáp những thắc mắc, khó khăn, tạo thuận lợi cho thương mại biên giới hai nước phát triển lên một tầm cao mới.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Mạ-lay-thong Côm-ma-sít sẽ đồng chủ trì Hội nghị. Hội nghị cũng có sự tham gia của đại diện các bộ ngành trung ương, lãnh đạo các địa phương có đường biên giới tiếp giáp và Sở Công Thương, đại diện các doanh nghiệp hai nước.