Hoàn thiện thể chế, chính sách để nâng cao chất lượng đào tạo trường nghề

Vai trò quan trọng

Sáng 1/12, tại Trường Cao đẳng Công nghệ cao Đồng An (TPHCM), Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị "Tổng kết, đánh giá tình hình triển khai các nội dung giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên giai đoạn 2021 - 2025, định hướng giai đoạn 2026 - 2030". Hội nghị có sự tham gia của đại diện Văn phòng Chính phủ, Bộ Quốc phòng, lãnh đạo Bộ GD&ĐT, cùng lãnh đạo 35 Sở GD&ĐT địa phương và 85 hiệu trưởng các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên.

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS.TS Lê Quân, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết, định hướng phát triển giai đoạn 2026 - 2030 của lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên diễn ra trong bối cảnh đất nước trong giai đoạn đặt mục tiêu bứt phá về tốc độ tăng trưởng đạt 2 con số, thu nhập bình quân đầu người tăng gấp đôi. Ông cho rằng, những mục tiêu và yêu cầu nguồn nhân lực trong giai đoạn mới vô cùng quan trọng và cấp bách.

Đánh giá về vai trò nguồn nhận lực, Thứ trưởng Lê Quân cho rằng, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên đều liên quan đến các Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục đào tạo; Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Ông cho rằng, hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, thu hút đầu tư công nghệ cao, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo... lực lượng lao động có kỹ năng, tay nghề cao có vai trò quan trọng trong tổ chức triển khai thực tế vào sản xuất kinh doanh, mang lại kết quả cụ thể.

Thứ trưởng Lê Quân nêu ví dụ, một nhà máy bán dẫn, tổ hợp đường sắt cao tốc, công nghệ cao… nhân lực cấp độ cao, đổi mới sáng tạo chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ. Trong khi với nhà máy bán dẫn của doanh nghiệp với 10.0000 lao động, có đến 80% nhân lực đòi hỏi kỹ năng vận hành quy trình công nghệ khác nhau. Do đó, vai trò của lực lượng lao động có kỹ năng, tay nghề cao rất quan trọng.

Với vai trò của khu vực tư nhân, Thứ trưởng Lê Quân nhìn nhận, đây là chủ thể có vai trò quan trọng vào hoạt động của giáo dục nghề nghiệp theo mô hình “mỗi một doanh nghiệp là một trường nghề, mỗi trường nghề là một doanh nghiệp” để cung cấp nhân lực, các dịch vụ cho xã hội.

Với hoạt động hợp tác quốc tế, Thứ trưởng Lê Quân, cho rằng chất lượng giáo dục nghề nghiệp nói riêng và giáo dục nói chung, việc hợp tác quốc tế hợp có vai trò then chốt. Hợp tác quốc tế thể hiện trong hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, thu hút nhân lực chất lượng cao, phối hợp với các chuyên gia, nhà khoa quốc tế, người Việt Nam ở nước ngoài, kiểm định quốc tế, tham gia thị trường lao động quốc tế…

Để giải quyết các vướng mắc, Thứ trưởng Lê Quân đề nghị Cục Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên cần có tổ chức hoạt động gặp gỡ, uống cà phê với đại diện các khối ngành, các khu vực, câu lạc bộ lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp để tháo gỡ các khó khăn về chính sách. “Hoạt động truyền thông lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp cần tăng quy mô, tần suất làm cơ sở thu hút, chuyển chọn học sinh tốt hơn”, Thứ trưởng Lê Quân nói.

Nhiều kết quả tích cực

Theo báo cáo của Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT) giai đoạn 2021 - 2025 cả nước có 1.163 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đào tạo cho khoảng 10,45 triệu người, trong đó có 8,8 triệu người được cấp bằng, tỷ lệ tốt nghiệp có việc làm trên 80%. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THCS - THPT vào học nghề đạt 21%. Người dân tộc thiểu số tuổi từ 15 trở lên được đào tạo có trình độ từ sơ cấp đến cao đẳng đạt tỷ lệ 8,2%. Người khuyết tật tuổi từ 15 trở lên được đào tạo nghề đạt tỷ lệ 8,8%.

Dự kiến đến năm 2030, nhà nước sẽ phát triển 30 cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt chất lượng cao, quy mô đầu tư khoảng 11.000 tỷ đồng. Đến năm 2035, số cơ sở giáo dục nghề nghiệp chất lượng cao nâng lên 90 trường với quy mô đầu tư khoảng 48.000 tỷ đồng. Việc đầu tư tập trung vào việc hoàn thiện cơ sở vật chất, hạ tầng số, phát triển tài nguyên học liệu số, ứng dụng công nghệ trong dạy và học...

Theo ông Phạm Vũ Quốc Bình, Phó Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên (Bộ GD&ĐT), để đạt được các mục tiêu phát triển giáo dục nghề nghiệp, cần hoàn thiện thể chế chính sách phát triển. Đồng thời, đẩy mạnh chuẩn hóa cơ sở giáo nghề nghiệp, huy động sự tham gia doanh nghiệp vào giáo dục nghề nghiệp. Cùng với đó là việc triển khai hiệu quả các chương trình giáo dục nghề nghiệp gắn với chương trình phát triển giáo dục quốc gia.

Góp ý tại hội thảo, ông Nguyễn Minh Thuận, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Lào Cai cho rằng, giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên cần sự kết nối chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp. Do đó, để nâng cao chất lượng hoạt động phối hợp giữa doanh nghiệp và nhà trường, ông Thuận đề xuất các trường, các địa phương cần sự liên kết, phối hợp với doanh nghiệp đào tạo nhân lực theo nhu cầu thực tế của xã hội.

Hoạt động phối hợp này thực hiện chủ yếu trong hoạt động đào tạo, xây dựng chương trình, định hướng tuyển sinh… Đại diện Sở GD&ĐT Lạng Sơn đề xuất, Bộ GD&ĐT cần chỉ đạo xây dựng diễn đàn kết nối giữa nhà trường và doanh nghiệp để nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cần đầu tư hạ tầng, dữ liệu, xây dựng khung năng lực số và chương trình đào tạo đáp ứng khung năng lực số cho người học. “Nhân lực cần đáp ứng các bộ tiêu chuẩn quốc tế nên việc đào tạo ngoại ngữ cần thực hiện quyết liệt. Với địa phương có đặc thù như Lạng Sơn, ngoài Tiếng Anh cần nâng cao trình độ Tiếng Trung cho sinh viên. Chúng tôi sẵn sàng làm thí điểm cho chương trình ngoại ngữ này”, ông Thuận nói.

Ở góc độ nhà trường, thầy Nguyễn Thành Trí (Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Đồng An) cho biết, để đáp ứng yêu cầu đào tạo nhân lực các ngành công nghệ cao, trường đã đầu tư hệ thống cơ sở vật chất với 20 công trình chính, cùng nhiều hạng mục phụ trợ, máy móc, thiết bị hiện đại.

Theo thầy Trí, đơn vị đã đạt kiểm định chất lượng giáo dục nghề nghiệp lần 2 vào năm 2024. Thời gian tới, trường tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, bồi dưỡng đội ngũ để nâng cao chất lượng giáo dục. “Trường đặt mục tiêu trở thành cơ sở giáo dục chất lượng cao, gắn với doanh nghiệp và đào tạo nhân lực các lĩnh vực trọng điểm của đất nước”, thầy Trí nói.