Hàng chục nghìn người nhiễm ký sinh trùng mỗi năm

Mỗi năm, hàng chục nghìn người Việt nhiễm ký sinh trùng, chủ yếu từ giun đũa chó mèo, sán lá gan và sán dây. Việc nuôi thú cưng không kiểm soát vệ sinh đang làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Phát hiện sán di chuyển dưới da

Bà N.L (65 tuổi, Quảng Ninh) nhập viện vì đau bụng dữ dội, tiêu chảy liên tục và ngứa da kéo dài hơn một tháng. Xét nghiệm cho thấy bà nhiễm giun đũa chó mèo và sán lá gan lớn, có thể do tiếp xúc với chó nuôi trong nhà. Trước đó, bà có tiền sử tăng huyết áp và từng điều trị tại bệnh viện địa phương nhưng bệnh tái phát. Bệnh nhân tiêu chảy tới 25-26 lần/ngày, trên da xuất hiện mảng sẩn ngứa và đường hằn tròn - dấu hiệu ký sinh trùng di chuyển dưới da.

Gia đình bà L nuôi một con chó 25kg, từng nôn ra sán nhưng không được chú ý. Tiếp xúc trực tiếp với chó mà không có biện pháp bảo vệ có thể là nguyên nhân khiến bà nhiễm ký sinh trùng. Xét nghiệm tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho thấy, bà dương tính với sán lá gan lớn và giun đũa chó mèo, chỉ số IgE cao gấp 16 lần mức bình thường. Sau một tuần điều trị, sức khỏe ổn định, bà tiếp tục điều trị ngoại trú và tái khám trong 6 tháng để tránh tái nhiễm.

Một bệnh nhân nữ 42 tuổi ở Vĩnh Phúc nhập viện vì ngứa sẩn toàn thân, đặc biệt trên tay xuất hiện vệt dài ngoằn ngoèo, nổi gồ 5cm. Xét nghiệm xác định bệnh nhân dương tính với giun đũa chó mèo (Toxocara spp). Bệnh nhân làm nghề nông, nuôi 3 con chó và 5 con mèo. Sau điều trị, tình trạng ngứa biến mất, vết ban liền sẹo. Bệnh nhân xuất viện, được hẹn tái khám sau một tháng để đánh giá mức độ nhiễm và tiếp tục điều trị nếu cần.

Bệnh nhân nam 48 tuổi tại TP Hòa Bình có thói quen ăn gỏi cá, rau sống và nuôi chó. Tháng 10.2024, ông xuất hiện triệu chứng ngứa, nổi sần da, được chẩn đoán viêm da dị ứng. Tuy nhiên, khi tự cạy vảy ở gối trái, ông phát hiện sợi dây trắng dài 10-15cm, tưởng là gân nên cắt bỏ.

Sau khi đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình rồi chuyển xuống Bệnh viện Đặng Văn Ngữ (Hà Nội), bệnh nhân được xác định nhiễm giun rồng. Ngày 25.2, CDC Hòa Bình phối hợp giám sát ca bệnh. Hiện tổn thương đã lành sẹo, bệnh nhân tiếp tục được theo dõi và hướng dẫn lấy giun ra khỏi cơ thể an toàn.

Bệnh nhân N.L, ở Quảng Ninh mắc giun đũa chó, mèo từ thú cưng nuôi trong nhà đang điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: Thanh Đặng

Gia tăng bệnh lây từ thú cưng tại Việt Nam

TS.BS Hoàng Đình Cảnh - Viện trưởng Viện Sốt rét Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương - cho biết, thống kê trong năm 2024, cho thấy, trong số các bệnh ký sinh trùng đến khám tại Bệnh viện Đặng Văn Ngữ, nhiều nhất là ấu trùng giun đũa chó, có đến hơn 19.500 lượt khám, tăng hơn 25%. Tương tự, có hơn 2.200 lượt khám vì bệnh sán dây chó, tăng hơn 174%, bệnh giun đầu gai với 156 lượt khám, tăng 105%.
2 tháng đầu năm 2025, bệnh viện tiếp nhận điều trị 22 ca nhiễm ấu trùng sán lợn, 17 ca sán lá gan lớn, 1 ca sán lá phổi, 4 ca giun lươn, 1 ca sán lá gan nhỏ, 11 ca sán dây chuột. Việt Nam hiện có khoảng 10 loại bệnh do ký sinh trùng lưu hành, trong đó bệnh giun truyền qua đất là một trong những mối đe dọa âm thầm nhưng dai dẳng đối với sức khỏe cộng đồng.
Tỉ lệ nhiễm giun truyền qua đất trên cả nước ước tính khoảng 30%, với mức độ phổ biến cao nhất ở khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên (50-84%). Các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên có tỉ lệ dao động từ 30-50%, trong khi khu vực đồng bằng sông Hồng là 10-30%, và thấp nhất là các tỉnh miền Nam với khoảng 5-20%. Những nhóm có nguy cơ nhiễm bệnh cao bao gồm trẻ em mầm non, học sinh và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

Ngoài giun truyền qua đất, nhiều bệnh ký sinh trùng khác đang có xu hướng gia tăng nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Một trong số đó là bệnh giun đũa chó mèo - hậu quả từ việc nuôi thú cưng nhưng không kiểm soát tốt vệ sinh.

Giun đũa chó mèo lây qua phân động vật, có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng khi tiếp xúc với lông thú cưng, ôm ấp động vật hoặc làm vườn mà không có bảo hộ. Một khi vào cơ thể, ấu trùng giun có thể di chuyển đến máu, phổi, gan, mắt, gây biến chứng nguy hiểm.

Trẻ em dễ nhiễm bệnh do chơi đùa với đất cát chứa trứng giun. Người ôm hôn, ngủ chung với thú cưng có nguy cơ cao bị ngứa kéo dài, viêm phổi, tổn thương gan, suy giảm thị lực, thậm chí viêm não. Ngoài giun đũa, thú cưng còn có thể truyền bệnh dại, nhiễm khuẩn Pasteurella, Leptospira...

Bác sĩ khuyến cáo nên tẩy giun định kỳ cho chó mèo, giữ vệ sinh môi trường, đeo găng tay khi dọn phân để hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh.