Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Đa dạng hóa thị trường, chủ động nguyên liệu để giữ nhịp tăng trưởng xuất khẩu

Xuất khẩu duy trì đà tăng nhưng còn không ít thách thức

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, xuất nhập khẩu của Việt Nam vẫn duy trì được sự tăng trưởng mạnh mẽ là tín hiệu đáng khích lệ.

Số liệu được Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thông tin tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại 8 tháng năm 2025 diễn ra sáng 9/9 cho thấy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 8 tháng đầu năm ước đạt gần 600 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ; riêng xuất khẩu đạt 306 tỷ USD, tăng 14,8% và vượt mục tiêu cả năm. Cán cân thương mại thặng dư gần 14 tỷ USD, góp phần củng cố ổn định vĩ mô.

Bộ trưởng nhìn nhận, thành quả này không chỉ phản ánh sự linh hoạt của doanh nghiệp, mà còn cho thấy sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Từ chỉ đạo của Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương đến nỗ lực bền bỉ của hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp. Tất cả đã tạo nên sức bật để hàng hóa Việt Nam giữ vững vị thế trong dòng chảy thương mại quốc tế.

"Đây là kết quả từ sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc kịp thời của các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là nỗ lực vượt bậc của cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Song, đằng sau những con số khả quan vẫn là những mối lo dài hạn. Kinh tế toàn cầu còn tiềm ẩn bất ổn từ căng thẳng địa chính trị, cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, chính sách thương mại ngày càng khắt khe của Hoa Kỳ, hay nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng. Với độ mở nền kinh tế thuộc nhóm cao nhất thế giới, Việt Nam khó tránh khỏi tác động. Chính vì thế, để đạt mục tiêu xuất khẩu tăng 12% trong cả năm, bốn tháng cuối năm cần mang lại ít nhất 150 tỷ USD, tương ứng hơn 37,5 tỷ USD mỗi tháng, một con số đầy thách thức.

Ở góc nhìn đó, phát biểu kết luận của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên không chỉ dừng lại ở việc tổng kết hội nghị, mà còn như một thông điệp chính sách rõ ràng: muốn duy trì nhịp tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh bất định, phải có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, hệ thống thương vụ, hiệp hội ngành hàng và địa phương.

Đa dạng hóa thị trường, nâng cao sức chống chịu

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Theo Bộ trưởng, trong giai đoạn “nước rút” này, thương vụ phải trở thành “cánh tay nối dài” của Bộ Công Thương, là lực lượng tiên phong nắm bắt thị trường, kịp thời báo cáo và đưa ra khuyến nghị chính sách, đồng thời trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng cơ hội giao thương.

"Thương vụ phải thực sự trở thành cánh tay nối dài của Bộ Công Thương, là lực lượng tiên phong nắm bắt biến động thị trường, báo cáo kịp thời và trực tiếp hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng cơ hội giao thương", Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng phân tích rõ, để đạt được mục tiêu tăng trưởng, việc phân loại thị trường và triển khai nhiệm vụ cụ thể là yêu cầu then chốt. Với các thị trường tăng trưởng âm, thương vụ phải nhanh chóng tìm nguyên nhân, khôi phục đơn hàng và gỡ bỏ rào cản. Với nhóm thị trường tăng trưởng thấp, nhiệm vụ là thúc đẩy xuất khẩu tối thiểu 8,5%. Với nhóm trung bình, cần giữ vững đà tăng và nâng lên 12%. Còn nhóm tăng trưởng cao phải tiếp tục giữ vai trò “đầu tàu”, phấn đấu trên 15% để kéo toàn bộ kim ngạch đi lên.

Không dừng lại ở việc khai mở thị trường, Bộ trưởng còn nhấn mạnh việc nâng sức chống chịu của doanh nghiệp. Theo đó, doanh nghiệp cần mạnh dạn tham gia hệ sinh thái xúc tiến thương mại số, chủ động đa dạng hóa chuỗi cung ứng và nguồn nguyên liệu, đầu tư cho công nghệ xanh và truy xuất nguồn gốc. Các hiệp hội ngành hàng phải trở thành điểm tựa kết nối, cung cấp thông tin kịp thời, định hướng thị trường và hỗ trợ hội viên xây dựng thương hiệu.

“Chỉ khi doanh nghiệp có đủ nội lực, chúng ta mới có thể tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, không bị lệ thuộc vào một vài thị trường truyền thống", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng đề nghị các Bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Ngoại giao phối hợp chặt chẽ để tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp. Những giải pháp từ chính sách thuế, tín dụng, kiểm dịch – kiểm định, cho tới vận động đàm phán FTA đều phải được triển khai đồng bộ, kịp thời. Đối với địa phương, Bộ trưởng yêu cầu coi chỉ tiêu xuất khẩu là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, tập trung tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp nông, thủy sản và đẩy mạnh chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại và logistics.

Một điểm nhấn quan trọng trong kết luận của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên là yêu cầu các địa phương phải chủ động hơn nữa trong hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Các địa phương được đề nghị nhanh chóng tiếp nhận, chia sẻ thông tin từ các tham tán và thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, qua đó giúp doanh nghiệp trên địa bàn kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất - kinh doanh, tránh rơi vào thế bị động trước rào cản mới. Cùng với đó, chính quyền địa phương cần phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng để hình thành các chuỗi cung ứng bền vững, gia tăng giá trị và đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế.

"Phải coi chỉ tiêu xuất khẩu là một nhiệm vụ trọng tâm trong kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội. Chủ động tiếp nhận và chia sẻ thông tin từ các thương vụ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, đẩy mạnh chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại và logistics”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng yêu cầu các địa phương tập trung tháo gỡ khó khăn thực tế cho doanh nghiệp, nhất là trong lĩnh vực nông, thủy sản, từ tín dụng, mặt bằng sản xuất đến thủ tục xuất khẩu và chứng nhận chất lượng. Liên kết vùng cần được đẩy mạnh, gắn với việc phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế như GlobalGAP, ASC hay BAP, bảo đảm truy xuất nguồn gốc và sản xuất xanh. Đồng thời, địa phương phải thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại và logistics, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thương mại điện tử xuyên biên giới, khai thác các trung tâm logistics để giảm chi phí và rút ngắn thời gian giao hàng.

Song song với đó, Bộ trưởng giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công Thương. Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Vụ Chính sách thương mại đa biên và Cục Xuất nhập khẩu được giao tham mưu, tận dụng tối đa 17 FTA đã ký kết, đồng thời đẩy nhanh tiến trình đàm phán các hiệp định thương mại mới với GCC, SACU, Ai Cập, Pakistan… để mở thêm dư địa cho xuất khẩu. Vụ Kế hoạch - Tài chính có trách nhiệm tham mưu cân đối nguồn lực, bố trí kinh phí phục vụ các hoạt động xúc tiến thương mại.

Đặc biệt, Cục Xúc tiến thương mại được giao trọng trách điều phối và đổi mới hoạt động xúc tiến theo hướng bám sát thực tiễn thị trường và nhu cầu doanh nghiệp. Cục sẽ triển khai các chương trình quy mô lớn tại những thị trường trọng điểm như EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời chú trọng khai thác thị trường ngách và thị trường mới. Đây cũng là cơ quan được giao nhiệm vụ đẩy mạnh xúc tiến thương mại gắn với các nhóm hàng chiến lược như bán dẫn, AI, năng lượng tái tạo và khẩn trương hoàn thành Đề án Tổ chức Hội chợ Công nghiệp - Thương mại - Tiêu dùng cấp quốc gia hằng năm tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam, tạo kênh xúc tiến thương mại và đầu tư tầm vóc quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định: “Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, để giữ vững tốc độ tăng trưởng, hệ thống thương vụ phải là cánh tay nối dài của Bộ Công Thương, đồng hành cùng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng. Chỉ bằng sự đồng lòng, chúng ta mới có thể đưa xuất khẩu Việt Nam vươn lên những tầm cao mới.”