Cơ hội cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống giáo viên

Không chỉ là văn bản điều chỉnh việc trả lương, Thông tư được xem như một thay đổi quan trọng đối với đời sống kinh tế và tâm lý nghề nghiệp của hàng triệu giáo viên trên cả nước.

Cơ sở pháp lý nhận mức thù lao tương xứng

Bà Trần Thị Hằng - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Đoàn Kết (xã Phong Thổ, Lai Châu) cho rằng, điểm mới đáng chú ý nhất là quy định chi trả tiền dạy thêm giờ cho tất cả giáo viên có phát sinh khối lượng dạy vượt định mức, thay vì chỉ trả trong trường hợp đơn vị thiếu giáo viên như trước đây.

Điều này đồng nghĩa, nhiều thầy cô trước kia dù dạy thêm nhưng không được thanh toán, nay đã có cơ sở pháp lý rõ ràng để nhận mức thù lao tương xứng. Mức chi trả theo hệ số 150% cho mỗi tiết dạy thêm cũng được đánh giá là phù hợp hơn với công sức và áp lực mà giáo viên bỏ ra khi phải đảm nhận thêm lớp, thêm tiết.

“Với thu nhập vốn ở mức khiêm tốn, đặc biệt tại các địa phương còn khó khăn, khoản tiền dạy thêm giờ được xem là nguồn hỗ trợ thiết thực giúp giáo viên cải thiện đời sống. Thay đổi này giúp giáo viên chủ động hơn trong chi tiêu gia đình, giảm áp lực tài chính, nhất là trong bối cảnh giá cả sinh hoạt ngày càng tăng”, bà Hằng cho hay.

Còn ông Bùi Văn Phi - Hiệu trưởng Trường PTDTBT THCS Nậm Chà (xã Mường Mô, Lai Châu) nhận định, Thông tư 21 là một bước tiến quan trọng trong cải thiện chế độ cho giáo viên công lập.

Chính sách này mở ra kỳ vọng mới: Tạo thu nhập bền vững hơn, giảm áp lực nghề nghiệp, và góp phần giữ chân đội ngũ giáo viên – nguồn lực cốt lõi của ngành giáo dục. Thông tư cũng đặt giới hạn tối đa 200 tiết/năm cho mỗi giáo viên, nhằm bảo đảm không xảy ra tình trạng dạy thêm quá tải để chạy theo thu nhập. Giới hạn này được giới chuyên môn đánh giá là hợp lý, vừa giúp bảo vệ sức khỏe người dạy, vừa tạo sự cân đối trong phân công công việc giữa các giáo viên trong một trường.

Ông Phi cũng cho biết, Trường PTDTBT THCS Nậm Chà hiện còn thiếu 7 giáo viên theo biên chế giao. Căn cứ kế hoạch năm học 2025 - 2026 và tình hình thực tế đội ngũ tại trường, do thiếu giáo viên ở một số môn học: Ngữ văn, Toán, Tiếng Anh, Khoa học tự nhiên, Nghệ thuật, Thể dục, Tin học nên nhà trường phải phân công giáo viên hiện có đảm nhiệm thêm số tiết vượt quá định mức quy định.

Qua tổng hợp, có tới 13 giáo viên phải giảng dạy vượt trên 200 tiết/năm học để bảo đảm hoạt động dạy học không bị gián đoạn và bảo đảm thực hiện đầy đủ chương trình giáo dục.

“Việc giáo viên phải giảng dạy vượt giờ kéo dài gây áp lực lớn về sức khỏe, thời gian và ảnh hưởng đến chất lượng chuyên môn của đội ngũ. Đồng thời, khối lượng tiết vượt giờ phát sinh này thuộc diện được xem xét chi trả chế độ theo quy định hiện hành của Nhà nước. Nhà trường đã gửi văn bản thông báo để Phòng Văn hóa – Xã hội UBND xã Mường Mô nắm tình hình và làm cơ sở cho việc xem xét, phối hợp đề xuất các bước giải quyết chế độ theo thẩm quyền”, ông Bùi Văn Phi chia sẻ.

Ở góc độ giáo viên, thầy Thạch Sa Quên - giáo viên Trường THPT Cầu Ngang A (Vĩnh Long), Thông tư 21 có nhiều điểm mới phù hợp với thực tiễn giảng dạy. Các quy định này bảo đảm giáo viên không làm việc quá tải, có thời gian nghỉ ngơi để tái tạo sức lao động, đồng thời phù hợp với Bộ luật Lao động.

Đặc biệt, Thông tư quy định rõ về trách nhiệm chi trả tiền lương dạy thêm cho giáo viên dạy biệt phái, dạy liên trường, cũng như thời điểm trả lương. Cụ thể, tiền lương dạy thêm của giáo viên biệt phái do cơ sở giáo dục nơi giáo viên đến biệt phái chi trả, giáo viên dạy liên trường do cơ sở giáo dục nơi giáo viên đến dạy liên trường chi trả. “Những quy định này giúp minh bạch, phù hợp với thực tiễn và bảo đảm quyền lợi của giáo viên”, thầy Quên nhận định.

Khuyến khích tinh thần cống hiến

Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 21 quy định mới về chế độ trả lương dạy thêm giờ cho nhà giáo đã tạo ra tín hiệu tích cực, được kỳ vọng sẽ trở thành động lực tài chính mạnh mẽ, nâng cao thu nhập và khuyến khích đội ngũ giáo viên.

Với 40 năm gắn bó với sự nghiệp giáo dục từ khi còn là thầy dạy Toán, trực tiếp giảng dạy qua nhiều thế hệ học trò, cho đến khi làm nhiệm vụ quản lý, Nhà giáo Ưu tú Nguyễn Văn Ngai - Nguyên Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM luôn dành sự trăn trở đặc biệt cho đời sống, động lực làm việc của nhà giáo công lập. Vì vậy, khi Thông tư 21 ra đời, quy định chi trả tiền lương dạy thêm giờ theo chế độ mới, theo ông thấy đây vừa là cơ hội quan trọng.

Một trong những điểm tích cực rõ rệt nhất của Thông tư 21 là việc tăng mức chi trả cho dạy thêm mỗi tiết dạy thêm được trả 1,5 lần tiền lương một tiết dạy thông thường. Đây là một nguồn thu bổ sung đáng kể, đặc biệt đối với giáo viên công lập ở các trường có nhu cầu lớn, hoặc ở khu vực đô thị, nơi áp lực chi phí cuộc sống cao hơn.

Từ kinh nghiệm bản thân ngày còn là giáo viên, ông Ngai cho biết, lương chính khóa đôi khi phải tiết kiệm lắm mới trang trải đủ chi phí gia đình. Do vậy Thông tư 21 nếu được triển khai tốt, có thể giúp giáo viên an tâm hơn về mặt tài chính, giảm bớt gánh nặng kinh tế và tăng động lực tham gia giảng dạy thêm để hỗ trợ học sinh hoặc bù đắp thu nhập.

Ngoài ra, Thông tư 21 thiết lập quy tắc rõ ràng: Cả công thức trả lương, giới hạn số tiết dạy thêm (không quá 200 tiết/năm học) và thời điểm chi trả. Việc rõ ràng như vậy giúp giảm thiểu tranh cãi, mập mờ trong việc phân bổ tiết dạy thêm, tính tiền lương điều mà nhiều giáo viên và hiệu trường lo ngại lâu nay.

Cơ chế này cũng tạo ra sự công bằng hơn giữa các giáo viên: Ai dạy nhiều, ai đảm nhiệm lớp khó, ai tình nguyện dạy thêm sẽ được đền bù rõ rệt theo công thức chuẩn. Điều này có thể khuyến khích tinh thần cống hiến và sáng tạo trong giảng dạy giáo viên không chỉ dạy thêm để “kiếm thêm”, mà còn có thể đầu tư cho các lớp phụ đạo, lớp ôn nâng cao, hoặc các lớp hỗ trợ học sinh yếu.

Nhà giáo Nguyễn Văn Ngai cho rằng, tuy mức thù lao 1,5 lần cho mỗi tiết dạy thêm là bước tiến rõ rệt, giúp giáo viên tăng thu nhập và tạo động lực làm việc, nhưng cơ chế này cũng cần được quản lý hợp lý để tránh những hệ lụy tiềm ẩn.

Thông tư 21 vừa mở ra cơ hội nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống giáo viên, vừa đặt ra yêu cầu quản lý hợp lý để cân bằng giữa thu nhập, sức khỏe và chất lượng giảng dạy. Khi được thực hiện nghiêm túc, cơ chế này sẽ trở thành đòn bẩy tích cực, khuyến khích giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn, đồng thời bảo đảm sự công bằng giữa các trường và khu vực, góp phần củng cố chất lượng giáo dục toàn diện.

“Thông tư 21 là bước tiến đáng kể của ngành Giáo dục trong việc tôn trọng, khích lệ nghề giáo, đặc biệt đối với các thầy cô dạy thêm, giảng dạy vượt giờ nhưng từ trước đến nay không được đền bù thỏa đáng. Nếu được thực hiện nghiêm túc, minh bạch, Thông tư này có thể giúp giáo viên an tâm hơn, cống hiến nhiều hơn, nâng cao động lực và chất lượng giáo dục.

Tuy nhiên, như bất kỳ chính sách nào, hiệu quả thực chất sẽ phụ thuộc nhiều vào nhà trường triển khai, cách quản lý, và cách hỗ trợ của cơ quan quản lý giáo dục. Mong rằng Thông tư 21 sẽ góp phần phát triển môi trường giáo dục bền vững, công bằng và nhân văn nơi mỗi nhà giáo công lập đều được trân trọng và có cơ hội sống tốt hơn, cống hiến nhiều hơn cho công tác giáo dục và truyền thụ cho thế hệ trẻ”, nhà giáo Nguyễn Văn Ngai kỳ vọng.

Tương tự, ông Nguyễn Phúc Viễn - Hiệu trưởng Trường THPT Chợ Gạo (Đồng Tháp) bày tỏ sự đồng tình mạnh mẽ với việc cải thiện chế độ tiền lương theo hướng có lợi cho người lao động. Thông tư mới quy định mỗi giáo viên không được dạy thêm quá 200 tiết/năm học, và theo ông Viễn, đây là mức hợp lý.

“Với cường độ công việc hiện nay, trong bối cảnh chuyển đổi số, việc quy định dạy thêm tối đa 200 tiết giúp giáo viên có thời gian soạn bài, nâng cao chất lượng phương pháp giảng dạy, đồng thời tránh quá tải ảnh hưởng đến sức khỏe,” ông Viễn chia sẻ.

Ông Viễn cũng nhấn mạnh, Thông tư mới bổ sung các quy định cụ thể về điều kiện và công thức tính tiền lương dạy thêm, bảo đảm giáo viên nhận thù lao xứng đáng khi dạy vượt giờ, tránh tình trạng làm việc ngoài giờ nhưng không được chi trả hoặc được chi trả không đầy đủ. “Khi quyền lợi được bảo đảm, giáo viên sẽ có động lực cống hiến nhiều hơn cho công tác giảng dạy, đặc biệt trong bối cảnh thiếu giáo viên hoặc nhu cầu học thêm của học sinh cao”, ông Viễn nói.