Để kỳ thi vào lớp 10 không còn là cuộc đua duy nhất

Tuy nhiên, khi nhìn sâu vào câu chuyện này, có thể thấy đây không chỉ là một cuộc đua cá nhân của từng học sinh hay từng gia đình, mà là biểu hiện của một bài toán lớn hơn: Cần có một hệ thống giáo dục đủ linh hoạt để mở ra nhiều con đường phát triển cho học sinh sau khi tốt nghiệp THCS.

Không phải em nào cũng phù hợp với môi trường học tập nặng về kiến thức hàn lâm. Nhưng điều khiến nhiều gia đình lo lắng là vì hiện tại, lựa chọn sau lớp 9 ngoài trường công lập chưa thật sự phong phú, chưa đủ sức thuyết phục về cơ hội học tập và phát triển lâu dài. Điều này khiến học sinh và phụ huynh gần như buộc phải tập trung toàn lực cho một hướng đi duy nhất.

Trong khi đó, phân luồng học sinh sau THCS vốn đã được đề cập nhiều năm qua chưa đạt được hiệu quả như mong đợi. Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, trung tâm giáo dục thường xuyên hay các mô hình học tập kết hợp vẫn còn gặp khó khăn về điều kiện giảng dạy, chất lượng đào tạo và đặc biệt là tâm lý xã hội. Không ít người xem đây là lựa chọn “bất đắc dĩ”, thay vì một hướng đi chính đáng và phù hợp với năng lực cá nhân.

Muốn giải tỏa áp lực thi vào lớp 10, bên cạnh việc cải thiện chất lượng các kỳ thi, điều quan trọng hơn là tạo dựng một hệ sinh thái giáo dục đa dạng và bình đẳng.

Mỗi học sinh đều có điểm mạnh riêng - có em học tốt văn hóa, có em khéo tay, yêu thích công nghệ, kỹ thuật, có em thiên về sáng tạo nghệ thuật. Nếu hệ thống giáo dục đủ rộng để nhận ra và nuôi dưỡng những khả năng ấy, thì kỳ thi vào lớp 10 sẽ không còn là “trận đánh” duy nhất mà các em phải vượt qua.

Sự thay đổi cần đến từ nhiều phía: Từ nhà trường, chương trình học, cơ chế tuyển sinh đến truyền thông và chính phụ huynh. Khi chúng ta thay đổi cách nhìn về con đường học tập sau lớp 9, rằng không chỉ có trường công lập mới là lựa chọn tốt, thì sự đa dạng và tự tin của học sinh sẽ được khơi dậy.

Không phải giảm nhẹ kỳ thi để né tránh áp lực, mà là tạo ra một bức tranh giáo dục đa chiều, trong đó mỗi học sinh đều có chỗ đứng phù hợp với năng lực và ước mơ của mình.

Khi ấy, thi vào lớp 10 sẽ là hành trình lựa chọn, thay vì ganh đua, và là một bước khởi đầu tốt cho hành trình trưởng thành của các em.