Điện hạt nhân: Xây dựng mạng lưới thu hút nhân tài

Sáng 2/1/2025, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị “Phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ phục vụ chương trình điện hạt nhân”. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì hội nghị.

Hội nghị còn có sự tham dự của Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, lãnh đạo các cục, vụ trong Bộ; Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các trường đại học, viện nghiên cứu thuộc Bộ.

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng

Nhu cầu về nguồn nhân lực chuyên sâu

Tại hội nghị, đại diện các trường đại học thuộc Bộ Công Thương đã lần lượt trình bày phiên tham luận, đề xuất giải pháp để phát triển chất lượng, số lượng về nguồn nhân lực điện hạt nhân. Đáng chú ý, đại diện các trường đại học đều thể hiện sự đồng thuận cao về việc phát triển nhân lực cho nhà máy điện hạt nhân.

Cụ thể, PGS. TS Đinh Văn Châu - Hiệu trưởng Trường Đại học Điện lực - cho biết, về đào tạo nhân lực cho lĩnh vực hạt nhân, cách đây 15 năm, Thủ tướng đã có Quyết định phê duyệt Đề án "Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử".

PGS. TS Đinh Văn Châu phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng

Trường Đại học Điện lực là một trong 6 cơ sở đào tạo được tham gia vào đề án và đã tổ chức triển khai các hoạt động đào tạo kỹ sư về điện hạt nhân. “Cụ thể, từ năm 2010 - 2016, chúng tôi đã đào tạo kỹ sư điện hạt nhân trong lĩnh vực, mã ngành công nghệ kỹ thuật điện, điện tử. Đến năm 2018, chúng tôi đã phát triển trở thành ngành kỹ thuật hạt nhân riêng cho trường” - PGS.TS Đinh Văn Châu cho biết.

PGS.TS Đinh Văn Châu nhận định, theo thông lệ quốc tế, một nhà máy điện hạt nhân cỡ 1 GW điện cần nguồn nhân lực cho 3 bộ phận: Nhân lực vận hành, cơ bản cần 600 - 650 nhân lực; nhân lực bảo hành, bảo trì; nhân lực phục vụ.

Như vậy, một nhà máy điện hạt nhân về cơ bản sẽ cần khoảng từ 700 - 750 nhân lực, nếu có một tổ máy. Nếu số lượng tổ máy tăng lên mức từ 2 - 3, sẽ cần khoảng 600 - 1.000 nhân lực.

Số nhân lực được chia ở các bộ phận khác nhau, bao gồm bộ phận an toàn, pháp chế, vận hành. Trong đó, với bảo dưỡng, tất cả kỹ sư tham gia vào các bộ phận; đặc biệt, ở bộ phận kỹ thuật, các trường của Bộ Công Thương có thể đảm nhận được.

Góp ý thêm, TS. Vũ Đức Bình - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Việt Trì - cho hay, hiện nay, trường có 16 ngành đào tạo đại học và sau đại học, trong đó, có ngành vật lý hạt nhân. Tuy nhà trường chưa đào tạo điện hạt nhân, nhưng các ngành có liên quan giống như các trường là ngành cơ khí; cơ khí chế tạo; kỹ thuật điện, điện tử; công nghệ kỹ thuật điều khiển tự động hóa; công nghệ thông tin, quản trị kinh doanh và một số ngành cũng tương đồng với một số trường đại học ở Việt Nam.

Theo TS. Vũ Đức Bình, phát triển nhân lực ngành hóa học trong lĩnh vực điện hạt nhân là nhiệm vụ rất quan trọng để đảm bảo vận hành an toàn, hiệu quả các ngành nghề điện hạt nhân. “Tôi nhận thấy, một trong những bộ phận quan trọng tại các nhà máy điện hạt nhân là đội ngũ nhân lực có kiến thức liên quan đến lĩnh vực hóa học” - TS. Vũ Đức Bình cho biết.

TS. Vũ Đức Bình - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Việt Trì - phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng

Cụ thể như về nước và hơi nước trong lò phản ứng hạt nhân, cần có nhân lực kiểm soát các chỉ số liên quan đến sự ăn mòn hóa học và tích tụ phóng xạ. Về vật liệu sử dụng trong môi trường bức xạ hạt nhân, cần được xử lý và bảo vệ chống ăn mòn. Với chất thải phóng xạ, có nguồn gốc từ nguyên nhiên liệu, vật nhân đã qua sử dụng, cần được xử lý hoặc tái chế.

Đồng thời, việc kiểm soát chất lượng nhiên liệu, vật liệu hạt nhân cần nhân lực có chuyên môn về kỹ thuật phân tích hóa chất. Trong nhà máy điện hạt nhân, việc kiểm soát an toàn hóa chất rất cần người có năng lực chuyên môn về hóa học để phòng ngừa và ứng phó với các sự cố hóa học, đảm bảo tốt nhất bảo vệ môi trường và giảm thiểu những rủi ro có thể xảy ra. Bên cạnh đó, "phòng thí nghiệm hóa học cá nhân cần người có năng lực thực hành và phân tích các mẫu phóng xạ” - TS Vũ Đức Bình cho biết.

Giải pháp thu hút nhân tài điện hạt nhân

Theo báo cáo từ Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương), trong trường hợp tái triển khai cả 2 dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, nhu cầu nhân lực tương ứng sẽ là 2.400 người.

Để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, Hiệu trưởng Trường Đại học Điện lực cho biết, các trường, viện căn cứ theo thế mạnh của những ngành đào tạo có liên quan. Hiện nay, Trường Đại học Điện lực đã đào tạo được khoảng 188 kỹ sư về ngành điện hạt nhân. Tuy nhiên, nhiều học viên trong số đó đã chuyển sang ngành nghề khác, trong khi một số người vẫn ở lại nước ngoài học tập.

“Trên cơ sở như vậy, tôi đề nghị sau hội nghị này, Trường Đại học Điện lực sẽ phối hợp cùng với Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Công Thương) để tập hợp, tổng kết các đơn vị có liên quan đến toàn bộ vấn đề nhân lực đã được đào tạo về lĩnh vực hạt nhân trong nước cũng như đang công tác tại nước ngoài. Chúng tôi sẽ xây dựng mạng lưới, kêu gọi, giúp đỡ cũng như tạo điều kiện thuận lợi để họ về tham gia vào các trường đại học. Đồng thời, tham gia trực tiếp quản lý dự án, vận hành dự án cho dự án điện hạt nhân” - PGS.TS Đinh Văn Châu cho biết.

Trong khi đó, về vấn đề truyền thông của ngành điện hạt nhân, TS. Nguyễn Thị Nguyên, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghiệp Việt - Hung cho rằng, Bộ Công Thương cần tổ chức thêm nhiều hội thảo, diễn đàn và các sự kiện để làm truyền thông, tác động tới giới trẻ. “Chúng ta đầu tư vào nguồn nhân lực dài hạn và trong mỗi một nhà trường, từ cán bộ, công nhân viên tới học sinh, sinh viên, đều sẽ trở thành một kênh truyền thông” - TS. Nguyễn Thị Nguyên nhận định.

TS. Nguyễn Thị Nguyên - Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Công nghiệp Việt - Hung. Ảnh: Cấn Dũng

Góp ý thêm, TS. Trần Hoàng Long - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế kỹ thuật công nghiệp - kiến nghị, Bộ Công Thương sẽ hỗ trợ, giới thiệu cho nhà trường tham gia vào những dự án liên quan đến đầu tư cơ sở vật chất, cùng hợp tác với doanh nghiệp, tham gia vào các phòng thí nghiệm. Bên cạnh đó, các trường đại học cùng nhau chia sẻ về nguồn lực, cả về con người, chuyên gia, tài liệu, học liệu, phối hợp công tác giảng dạy.

TS. Trần Hoàng Long - Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế kỹ thuật công nghiệp - phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng