Thẩm định chuỗi cung ứng: Thách thức doanh nghiệp xuất khẩu sang EU

Doanh nghiệp vẫn thờ ơ với quy định mới

Theo thông tin đưa ra tại Hội thảo "Xuất khẩu Việt Nam trước yêu cầu về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu" do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Viện FNF Việt Nam tổ chức vào sáng 21/10, Liên minh châu Âu (EU) là thị trường xuất khẩu lớn và nhiều tiềm năng của Việt Nam, đặc biệt với việc thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

EU cũng là khu vực có vị trí quan trọng trong mục tiêu đa dạng hóa thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, EU nói chung và một số nước thành viên của khu vực này nói riêng, đặc biệt là Đức, Pháp, Hà Lan… những năm gần đây đang thiết lập các quy định pháp luật mới, giám sát các rủ ro về quyền con người, hoặc môi trường trong chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp lớn trong khu vực. Các quy định về “thẩm định chuỗi cung ứng” đang trở thành một phần trong chính sách phát triển thương mại bền vững của thị trường EU.

Trong bối cảnh đó, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI cho rằng: Nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) đã tiến hành một cuộc khảo sát và cho kết quả: Có tới 59,3% các doanh nghiệp liên quan tới hoạt động xuất khẩu hàng hoá Việt Nam sang Liên minh châu Âu chưa từng nghe nói tới các quy định về "thẩm định chuỗi cung ứng" tại thị trường này. Trong khi đó, 36,6% doanh nghiệp khác đã từng nghe nói nhưng chưa biết cụ thể về các quy định này. Chỉ có rất ít trường hợp hiểu một cách chính xác và rõ ràng các yêu cầu về kiểm soát chuỗi cung ứng tại các thị trường EU.

Điều này cho thấy, khoảng cách rất lớn giữa những thay đổi chính sách đang diễn ra rất mạnh mẽ tại châu Âu và mức độ sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam", ông Đậu Anh Tuấn đánh giá.

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng nhóm Nghiên cứu VCCI, mặc dù đối tượng áp dụng của các quy định “thẩm định chuỗi cung ứng” chỉ bao gồm các doanh nghiệp lớn. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, quy định này lại bao trùm tất cả các chủ thể tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp lớn, với các tư cách khác nhau như nhà cung ứng nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng đầu vào, nhà sản xuất chế biến, nhà vận chuyển.

Điều đó có nghĩa, tất cả các nhà cung cấp trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào chuỗi cung ứng xuất khẩu vào châu Âu đều trách nhiệm như nhau. Theo đó, tới đây, để duy trì và đón nhận các đơn hàng xuất khẩu hàng hoá mới từ các đối tác lớn ở châu Âu, doanh nghiệp Việt Nam cần hiểu và phối hợp hiệu quả với các đối tác doanh nghiệp lớn để tuân thủ các quy định pháp luật về thẩm định chuỗi cung ứng.

Doanh nghiệp Việt cần làm gì để ứng phó

Phát biểu tại hội thảo, bà Vanessa Steinmetz - Giám đốc Viện FNF Việt Nam cho rằng, thị trường châu Âu vẫn là một trong những điểm đến xuất khẩu quan trọng nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, khuôn khổ tiếp cận thị trường này thì đang thay đổi. Ở khu vực châu Âu, các quy định mới đang được đưa ra để làm cho chuỗi cung ứng trở nên minh bạch và bền vững hơn.

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, các quy định mới của EU về "thẩm định chuỗi cung ứng" chắc chắn sẽ tạo ra thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp Việt Nam. Dù Việt Nam không phải là đối tượng trực tiếp của các quy định, nhưng với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, nhà sản xuất, doanh nghiệp logistics hay đơn vị vận chuyển thì Việt Nam cũng buộc phải tuân thủ các yêu cầu về minh bạch, về trách nhiệm môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì quan hệ hợp tác với các nhà nhập khẩu tại châu Âu.

Việc từ chối cung cấp thông tin, không đáp ứng được các tiêu chuẩn hoặc vi phạm những quy tắc trong quá trình hợp tác có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như bị từ chối đơn hàng, bị loại ra khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất cơ hội mở rộng thị trường. Với tầm quan trọng như vậy, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, nâng cao nhận thức và chuẩn bị từ sớm là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp Việt Nam thích ứng và duy trì năng lực cạnh tranh khi các quy định mới này bắt đầu có hiệu lực.

Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam có thêm thông tin về các quy định tại “thẩm định chuỗi cung ứng”, VCCI đã phối hợp với Viện FNF Việt Nam tiến hành nghiên cứu, tổng hợp và xây dựng thành báo cáo chuyên đề: "Quy định về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu và ảnh hưởng đối với xuất khẩu Việt Nam". Báo cáo hướng đến 2 mục tiêu chính, bao gồm:

Thứ nhất, cung cấp thông tin và nâng cao nhận thức của các doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức có liên quan ở Việt Nam về các quy định mới và có tác động đáng kể của các thị trường châu Âu.

Thứ hai, nhận diện các yêu cầu đặt ra với doanh nghiệp Việt Nam tham gia các chuỗi cung ứng cho thị trường EU, đặc biệt là hai ngành dệt may, da giày. Từ đó, gợi ý một số giải pháp để thích ứng và tuân thủ hiệu quả các quy định mới của thị trường xuất khẩu EU.

Theo TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng nhóm Nghiên cứu VCCI, để đáp ứng yêu cầu về "thẩm định chuỗi cung ứng" của EU, trước tiên các doanh nghiệp Việt Nam hãy tuân thủ đúng các chính sách pháp luật Việt Nam về môi trường, quyền con người. Khi tuân thủ được tốt các yêu cầu này, không chỉ thị trường châu Âu, mà hàng hoá của doanh nghiệp Việt Nam có thể thâm nhập vào các thị trường "khó tính" khác.