Nhu cầu cao, nguồn cung nhà ở xã hội vẫn thiếu hụt

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 444/QĐ-TTg ngày 27.2.2025 giao chỉ tiêu hoàn thành 995.445 căn hộ nhà ở xã hội (NƠXH) cho các địa phương trong giai đoạn 2025-2030. Trong đó, phấn đấu đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương cần hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Để đạt được mục tiêu này, các địa phương sẽ phải giải bài toán về quỹ đất, nguồn vốn cũng như cần quyết liệt cắt giảm các thủ tục hành chính để hỗ trợ doanh nghiệp.

Mong lắm chốn an cư

Anh Nguyễn Công Tính (35 tuổi, quê Nghệ An) vào Bình Dương lập nghiệp đã 10 năm, hiện đã có vợ và 2 con nhỏ. Suốt quãng thời gian dài anh chuyển qua nhiều khu nhà trọ để sinh sống.

"Tôi làm nhân viên công ty nhôm kính, thu nhập 10 triệu đồng/tháng, cùng với 8 triệu đồng của vợ chỉ đủ trang trải cuộc sống. Không có tích lũy, tôi chưa thể mua nhà ở Bình Dương, nhất là khi giá nhà đất ngày càng tăng" - anh Tính bày tỏ.

Tương tự là anh Nguyễn Văn Hưng (quê Thái Bình) làm công nhân ở khu công nghiệp VSIP tại Bình Dương đã 10 năm và cũng chưa mua được nhà. "Thu nhập nếu có tăng ca cũng chỉ hơn 10 triệu đồng/tháng, đủ trang trải cuộc sống, khó có tích lũy để mua được nhà. Tôi mong có thêm nhiều dự án nhà ở xã hội" - anh Hưng nói.

Tỉnh Bình Dương có khoảng 1,3 triệu lao động, trong đó trên 70% là công nhân lao động ngoại tỉnh nhập cư, sở hữu nhà ở là nhu cầu bức thiết của hầu hết lao động xa quê.

Một góc dự án nhà ở xã hội (thuộc dự án Khu dân cư Hà Huy Tập, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) đang trong quá trình triển khai. Ảnh: Bảo Trung

Vướng mắc thủ tục, chủ đầu tư chưa mặn mà

Thống kê của UBND tỉnh Bình Dương, từ năm 2021-2023 chỉ có 6 dự án NƠXH đã hoàn thành nghiệm thu đưa vào sử dụng với 1.643 căn. Năm 2024, Bình Dương xây dựng thêm được khoảng 15.000 căn. Các dự án hoàn thành chủ yếu tập trung ở TP Thuận An và TP Bến Cát.

Chia sẻ của một số doanh nghiệp phát triển NƠXH tại Bình Dương, họ gặp một số khó khăn khi phát triển NƠXH như: Quy định về việc các dự án nhà ở thương mại phải dành ra 20% quỹ đất để xây dựng NƠXH; việc định giá đất giữa các quỹ đất do Nhà nước giao và quỹ đất doanh nghiệp tự mua; các doanh nghiệp phải đối mặt nhiều thủ tục pháp lý khó thực hiện. Vấn đề biên độ lợi nhuận cũng là một rào cản lớn đối với các doanh nghiệp.

Theo bà Đặng Thị Kim Oanh - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Địa ốc Kim Oanh, lợi nhuận cho phép khi làm nhà ở xã hội là 10%, nhưng trên thực tế chỉ khoảng 6%. Điều này rất khó thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư.

Chủ đầu tư một dự án 27ha tại Bình Dương, vốn hơn 2.700 tỉ đồng, cho biết, dự án gồm chung cư NƠXH và nhà phố, với căn NƠXH đầy đủ tiện ích cho người lao động, giá khoảng 700 triệu đồng/căn. Tuy nhiên, để triển khai, doanh nghiệp mất 8 năm hoàn tất thủ tục pháp lý. Khó khăn lớn nhất là quỹ đất, trong khi giá đất cho các dự án NƠXH vẫn chưa được quy định rõ ràng.

Mới đây, Hiệp hội Bất động sản TPHCM kiến nghị các địa phương quyết liệt tháo gỡ vướng mắc để rút ngắn thời gian thực hiện trình tự, thủ tục hành chính về đầu tư xây dựng dự án NƠXH.

Từ thực tiễn tại TPHCM cho thấy, "điểm nghẽn lớn nhất" là thực thi pháp luật trong việc thực hiện quy trình, thủ tục hành chính đối với dự án NƠXH, nhất là sự phối hợp thiếu đồng bộ và đùn đẩy giữa các sở, ngành, quận, huyện... làm nản lòng doanh nghiệp.

Thành lập "Quỹ nhà ở quốc gia" - chỉ đạo sát thực tế, phù hợp với nhu cầu

Ngày 24.2, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về nhiệm vụ của ban trong thời gian tới. Tại buổi làm việc, Tổng Bí thư nhắc tới việc xây dựng bản đồ số quốc gia về quy hoạch và giá đất; thành lập "Quỹ nhà ở quốc gia" để phát triển nhà giá rẻ tại các đô thị lớn.

Trao đổi với PV Lao Động, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) cho rằng, đây là bước đi quan trọng, giúp hỗ trợ người thu nhập trung bình và thấp tại khu vực đô thị có cơ hội sở hữu nhà ở với giá hợp lý. Ông Lê Hoàng Châu cho biết, HoREA đã kiên trì đề xuất cơ chế chính sách hỗ trợ về tín dụng thương mại với lãi suất thương mại hợp lý cho người trẻ mua căn nhà đầu tiên, rộng hơn là để mua căn nhà thương mại có giá vừa túi tiền.

"Đây là một chỉ đạo sát với thực tế, phù hợp với nhu cầu của đa số người có thu nhập trung bình và người thu nhập thấp đô thị nhưng không thuộc đối tượng được mua nhà ở xã hội. Những người thu nhập thấp ở đô thị nhưng lại không đủ tiêu chuẩn để mua nhà ở xã hội sẽ được áp dụng chính sách thông qua Quỹ nhà ở quốc gia.

Luật Nhà ở chưa đề cập rõ ràng về quỹ phát triển nhà ở xã hội. Hiệp hội đề xuất Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước để xây dựng đề án phát triển Quỹ nhà ở quốc gia nhằm thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư, hỗ trợ cho người mua nhà ở thương mại có giá vừa túi tiền" - ông Châu chia sẻ.

Chủ tịch HoREA cho rằng, chỉ đạo của Tổng Bí thư lần này cần được luật hóa để đưa vào thực tiễn. Phương Anh

Mục tiêu nhà ở xã hội đến năm 2025 của Đồng Nai khó hoàn thành

Năm 2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai đã ban hành Nghị quyết với mục tiêu xây dựng 10.000 căn NƠXH, nhà ở công nhân giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, đến nay Đồng Nai mới hoàn thành khoảng 1.700 căn NƠXH và đang tiếp tục triển khai xây dựng gần 1.100 căn NƠXH khác. Như vậy, mục tiêu nhà ở xã hội đến năm 2025 của tỉnh Đồng Nai rất khó hoàn thành.

Hà Nội, TPHCM chậm triển khai NƠXH

Bộ Xây dựng cho biết, nhiều địa phương có nhu cầu lớn về NƠXH nhưng tiến độ khởi công và triển khai còn rất chậm. Ví dụ, giai đoạn 2021-2025, Hà Nội có 28 dự án với gần 23.000 căn được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng chỉ có 4 dự án được cấp phép. Riêng năm 2024, chỉ có một dự án được cấp phép với 600 căn.

Tương tự, TPHCM cũng chỉ có một dự án với 1.500 căn được cấp phép trong năm 2024. Giai đoạn 2021-2025, thành phố có 52 dự án với hơn 56.000 căn được chấp thuận chủ trương, song đến nay mới cấp phép 6 dự án với gần 4.400 căn.

Đắk Lắk chưa hoàn thành dự án NƠXH nào

Theo Đề án Thủ tướng Chính phủ giao, Đắk Lắk phải xây dựng 18.800 căn NƠXH, trong đó năm 2024 hoàn thành 1.200 căn. Tuy nhiên, đến nay, toàn tỉnh Đắk Lắk chưa có dự án nào hoàn thành, nhiều dự án bị treo do thiếu nhà đầu tư.