Dứa Việt 'được giá' ở châu Âu: Giấc mơ tỷ đô có thành hiện thực?

EU là thị trường xuất khẩu lớn nhất của dứa Việt

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện diện tích trồng dứa khoảng 52 nghìn ha, diện tích cho thu hoạch 48 nghìn ha, năng suất 184,1 tạ/ha, sản lượng 860 nghìn tấn. Định hướng đến năm 2030 phát triển khoảng 55-60 nghìn ha, sản lượng 800-950 nghìn tấn.

Các tỉnh sản xuất dứa trọng điểm gồm: Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Nam, Tiền Giang, Kiên Giang. Trồng dứa rải vụ thu hoạch để phục vụ nhu cầu dứa quanh năm, đáp ứng công suất cho các nhà máy chế biến dứa đóng hộp và nhu cầu sử dụng dứa tươi thời điểm trái vụ từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. Bố trí tỷ lệ diện tích dứa trái vụ chiếm từ 30 - 40% diện tích.

Hiện dứa Việt Nam đã có mặt ở hơn 100 quốc gia, vùng lãnh thổ. Tính đến hết tháng 5/2025 thị trường xuất khẩu dứa lớn nhất là thị trường EU với giá trị xuất khẩu đạt 16,56 triệu USD chiếm 48%, trong đó lớn nhất là Liên bang Nga với giá trị đạt 9,4 triệu USD. Đứng thứ 2 là thị trường Hoa Kỳ với giá trị đạt 7,2 triệu USD chiếm 20,9%.

Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - ông Đặng Phúc Nguyên - nhận định, thị trường dứa trên thế giới đang có xu hướng tiêu dùng mạnh mẽ, tạo ra "không gian mênh mông" và "không có hàng để bán".

Quy mô thị trường dứa toàn cầu đạt 28,79 tỷ USD vào năm 2024 và tiếp tục tăng trưởng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 6,33% để đạt 39,13 tỷ USD vào năm 2029. Thị trường châu Âu và Bắc Mỹ chiếm tới 50% nhu cầu tiêu thụ, cho thấy tiềm năng xuất khẩu rất lớn. Costa Rica, Indonesia và Philippines là 3 nước sản xuất và xuất khẩu dứa hàng đầu thế giới.

Trong khi đó, dứa Việt Nam có khả năng cạnh tranh cao, điển hình như sản phẩm nước dứa cô đặc của DOVECO đã xuất khẩu sang hơn 50 quốc gia, được người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao. Thậm chí, các sản phẩm Việt Nam vượt qua cả các mặt hàng từ Mỹ và châu Âu, qua đó khẳng định vị thế ngày càng vững chắc của dứa Việt trên trường quốc tế.

“Sản phẩm dứa của DOVECO đã xuất khẩu đến hơn 50 quốc gia trên thế giới. Việc khách hàng Nhật Bản sẵn sàng trả giá cao (4.000 USD/tấn dứa cô đặc, cao hơn 1.000 - 1.200 USD so với thị trường EU và Mỹ) cho dứa cô đặc của DOVECO cho thấy vị thế và chất lượng sản phẩm dứa của Việt Nam trên thị trường quốc tế”, ông Đặng Phúc Nguyên nói.

Ngành dứa phải có chiến lược rõ ràng và bài bản

Mặc dù trái dứa có lợi thế xuất khẩu, tuy nhiên, các chuyên gia, doanh nghiệp cho rằng, mặt hàng này đang đối diện với thách thức như: Bộ giống còn đơn điệu, thiếu giống tốt, giống chống chịu với các loài sâu bệnh hại quan trọng, thiếu vùng nguyên liệu đạt chuẩn, liên kết rời rạc, tỷ lệ chế biến thấp, thiếu thương hiệu quốc gia và thị trường vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu không chủ động tổ chức lại ngành hàng ngay từ bây giờ, chúng ta sẽ đánh mất lợi thế và tụt hậu so với các quốc gia cùng vùng địa lý.

Theo ThS Ngô Quốc Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu II, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho hay, dù đã xuất sang 122 quốc gia, Việt Nam chưa mở hồ sơ kỹ thuật cho thị trường mới. EU là thị trường tiềm năng có thể tận dụng qua EVFTA.

Để tận dụng tốt đầu ra và đạt quy mô tỷ đô, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, ngành dứa phải có chiến lược rõ ràng và bài bản. Việc mở rộng vùng nguyên liệu, cải tiến giống, áp dụng công nghệ kỹ thuật để nâng cao năng suất và chất lượng là hết sức cần thiết. Nhà nước cũng cần quan tâm đầu tư hệ thống thủy lợi cho các vùng trồng dứa, ban hành chính sách hỗ trợ riêng cho nông dân và doanh nghiệp do chi phí đầu tư ban đầu khá cao.

“Cần có chính sách tín dụng hiệu quả cho vùng trồng dứa, nhất là những vùng trồng cho năng suất cao vì chi phí đầu tư ban đầu cũng không thấp khoảng 120-130 triệu đồng/ha, sau 15 tháng sẽ cho thu hoạch”, ông Đặng Phúc Nguyên chia sẻ, đồng thời cho rằng cần 'cởi trói' cho đất đai bằng các cơ chế như cổ phần hóa đất công, cho thuê hoặc đấu giá đất để khai thông nguồn lực, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển ngành dứa một cách bền vững.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Nafoods - cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần có định hướng, quy hoạch rõ ràng, tránh tình trạng trồng ồ ạt khi giá cao dẫn đến rớt giá. Cần kiểm soát các thương lái Trung Quốc và nhà máy nước ngoài thu mua với giá quá thấp.

Bên cạnh đó, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cần cập nhật nhanh chóng và quản lý chặt chẽ các quy định về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật từ các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Trung Quốc. Đồng thời, cần quản lý các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, tránh làm ảnh hưởng đến thương hiệu chung của nông sản Việt Nam.

Theo PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch, các loại trái cây trong đó có dứa là loại quả chín sau thu hoạch, dễ hư hỏng nên đòi hỏi công nghệ bảo quản phù hợp. Đầu tư chế biến sâu như: Dứa đóng hộp, nước ép, mứt dứa, sản phẩm lên men giúp nâng cao giá trị cho ngành dứa. Bên cạnh đó, đẩy mạnh xuất khẩu sang EU nhằm tận dụng lợi thế từ Hiệp định EVFTA mang lại.