Lá đơn xin miễn học phí ở Nghệ An và những sợi dây vô hình níu kéo cải cách

Phụ huynh có con theo học tại một trường mầm non công lập trên địa bàn phường Vinh Hưng (Nghệ An) phản ánh với báo Lao Động: nhà trường vừa thông báo yêu cầu phụ huynh nộp 3 bản photo công chứng giấy khai sinh cùng “đơn xin miễn học phí” để hoàn tất thủ tục miễn học phí cho học sinh.

Lý do mà nhà trường đưa ra là “phía Kho bạc yêu cầu để hoàn thiện hồ sơ”. Trong khi đó, phía Kho bạc lại trả lời là không có yêu cầu này, và Chánh Văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An cũng khẳng định không cần thủ tục như vậy.

Đây là một câu chuyện rất nhỏ, nhưng tự thân nó lại cho thấy rất nhiều vấn đề lớn liên quan đến thủ tục hành chính thường ngày ở các địa phương trong bối cảnh hiện nay.

Trước hết, nó cho thấy tư duy xin – cho vẫn chưa thực sự được xóa bỏ trong bộ máy công quyền, dù chúng ta đã nói nhiều về cải cách thủ tục và xây dựng Chính quyền phục vụ.

Việc nhà trường yêu cầu phụ huynh phải viết “đơn xin”, rồi phải nộp thêm bản sao công chứng giấy khai sinh trong trường hợp này là ví dụ đi ngược với tinh thần cải cách.

Ví dụ này cũng tương tự như một thực trạng ở một số địa phương gần đây, khi công chức lạm dụng việc yêu cầu người dân nộp bản sao có chứng thực, trong khi thông tin đã được tích hợp trên căn cước công dân điện tử hoặc tài khoản định danh điện tử, gây phiền hà, tốn kém cho người dân, doanh nghiệp và lãng phí cho xã hội.

Điều này đã khiến Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phải ra Chỉ thị chấn chỉnh, người đứng đầu nhiều địa phương liên tục phát tín hiệu “xử lý nghiêm“ cán bộ công chức lạm dụng việc này.

Một biểu hiện khác của tư duy xin – cho, không chỉ tồn tại trong cơ quan công quyền mà còn ở phía người dân, doanh nghiệp, là thói quen viết “đơn xin” thay vì “giấy đề nghị” trong một số trường hợp.

Đây là vấn đề đã được đặt ra rất nhiều lần, ở nhiều diễn đàn khác nhau trong nhiều năm trở lại đây, nhưng tỉ lệ “đơn xin” và việc ban hành, quy ước biểu mẫu có chữ “đơn xin” trong thủ tục hành chính vẫn chiếm đa số.

Trong khi đó, tinh thần của cải cách hành chính, của Chính phủ số, của chính quyền địa phương hai cấp hiện nay là chuyển từ “quản lý” sang “phục vụ”, coi người dân là trung tâm, là đối tượng được thụ hưởng, lấy sự hài lòng của dân làm thước đo, chứ không phải “bắt” dân phải đi cầu cạnh.

Công cuộc cải cách hành chính để gần dân hơn sẽ còn bị rất nhiều sợi dây vô hình níu kéo, nếu tư duy xin – cho, “ban phát” vẫn còn thấp thoáng trong từng tờ đơn, từng câu chữ, từng con dấu và từng vụ việc nhỏ lẻ.